علیرضا وحیدی

محدودیت شدید منابع آب شیرین از یک طرف، عدم توجه به ضرورت بهره برداری صحیح و حفاظت از آن، به مرور زمان شرایطی را بوجود می آورد که در اثر تخریب و زوال این منابع، دورنمای این موهبت الهی را بصورت یک بحران جدی تداعی نماید. راه حلهای متعددی ممکن است جهت غلبه بر این بحران پیشنهاد گردد، مهار آبهای سطحی، افزایش راندمان آبیاری، پخش سیلاب و غیره. ولی بدلیل کمبود پتانسیل نزولات در سطح کشور و با فرض تحقق تمامی راهکارهای فوق باز هم مسئله کم آبی همچنان مسئله اساسی محدودیت تولید خواهد بود لذا استفاده از آبهای نا متعارف اجتناب ناپذیر خواهد بود. بهره برداری از منابع آب های شور مدیریت ویژه ای را می طلبد تا ضمن دستیابی به تولید بهینه، به کشاورزی پایدار نیز دست یافت. طراحی درست و مدیریت صحیح آبیاری قطره ای تا حد زیادی خطرات ناشی از شوری آب را کاهش می دهد، زیرا در سیستم قطره ای، با انجام آبیاری روزانه، محلول خاک همیشه رقیق نگه داشته و علاوه بر آن نمک ها در جبهه رطوبتی از منطقه ریشه ها دور می شوند. به منظور بررسی حرکت و توزیع املاح خاک (SAR,EC و کلر) در آبیاری قطره ای در مدت هشت ماه از آب آبیاری با شوری 6/88 و 54/6 دسی زیمنس بر متر، چهار دور آبیاری (3، 6 ، 9 و 12 روزه ) استفاده و در سه تکرار انجام شد. با مطالعه و بررسی منحنی های هم EC ، SARو هم کلر مشاهده می کنیم که توزیع غلظت املاح خاک در فصل گرم و تابستان در دور 12 روزه بیشتر از سایر تیمارها است. اما در فصل سرد و زمستان توزیع املاح خاک در دور 12 روزه کمتر از سایر تیمارها می باشد. بنابراین با مدیریت دور آبیاری در طی فصل زراعی می توان از شور شدن خاک و تجمع املاح خاک در اطراف ریشه ها و در محدوده پیاز رطوبتی جلوگیری کرده و به تعادل پایدار شوری نیمرخ خاک دست یافت.

آبهای نامتعارف، تعادل پایدار شوری خاک، حرکت املاح خاک، کشاورزی پایدار، آبیاری قطره ای