مرتضی افتخاری - استادیار موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو
فرهاد هوشیاری پور - کارشناس موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو

مالیکت اراضی در ایران طی پنج دهه اخیر تحولات بزرگی را پشت سر گذاشته است. تا قبل از دهه 40 مالیکت اراضی در اختیار سرمایه داران بود و کشاورزانبه عنوان رعیت، برای آنها کار می کردند. پس از انقلاب اسلامی اصلاحات ارضی به شکل درست آن و با اعمال تغییراتی در ضوابط و شیوه اجرا مورد پیگیری قرارگرفت و با حمایت های دولت، زمین های بایر زیادی تفکیکک و در اختیار کشاورزان قرار گرفت تا به کشاورزی و تولید ملی رونق داده شود. شیوه ارباب و رعیتی ، درعین داشتن مزایایی مثل: یکپارچگی اراضی و مدیریت کلان زمین های کشاورزی دارای معایب متعددی بوده است. به همین دلیل این شیوه مالکیت نتوانست توسعه کشور و گسترش عدالت اجتماعی را به همراه داشته باشد. از طرفی امروزه با چندین دهه تجربه تملک آزاد، مشاهده می شود که این سیستم مدیریت اراضی نیز قادر نیست بطور کامل پاسخگویمشکلات موجود در بخش کشاورزی کشور باشد. مهم ترین نقص مالیکت آزاد اراضی کوچکتر شدن مداوم زمین ها تهدید جدی منابع آب و افزایش هزینه های تولید است. در این تحقیق با بررسی نقاط قوت و ضعف دو شیوه مدیریت اراضی و نحوه بهره برداری از آب در آنها، تلاش شده است که با تلفیق و تکمیل آنها، یک الگوی مدیریت بهینه اراضی کشاورزی ارایه شود. در الگوی پیشنهادی، از مزایای دو شیوه ارباب و رعیتی و آزاد استفاده شده و الگوی مدیریت تلفیقی متناسب با شرایط حاضر ارایه گردیده است.

مدیریت اراضی کشاورزی، مدیریت زمین های کشاورزی، حمایت های دولت