علیرضا حبیبی - کارشناسی ارشد پژوهشی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور
مجتبی صانعی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور
صمد شادفر - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور

همانگونه که می دانیم خشکسالی عارضه ای است که از کاهش غیر منتظره بارش در مدتی معیت در منطقه ای که لزوما خشک نیست، بوجود می آید. بنابراین خشکسالی ویژگی دائمی یک منطقه نیست. ضرایبی برای فهم بهتر خشکسالی از دیر باز ابداع شده است نمایه SPI به علت سادگی محاسبه، قابلیت مقایسه مکانی اطمینان و نیز استفاده از در دسترس ترین متغییر اقلیمی امروزه به وسیله بیشتر پژوهشگران جهان مورد پذیرش قرار گرفته و از آن برای پایش زمان واقعی خشکسالی استفاده می گردد. از اینرو در تحقیق حاضر با استفاده از شناخت مناطق همگن اقلیمی در استان گیلان و بر اساس تغییرات متغییر مهم بارش با استفاده از میزان بارش گزارش شده و روش انترپولاسیون اقدام به تهیه نقشه رستری برای کل استان گردید و سپس به کمک فرمول (1) و بر اساس جداول که بیشتر از 2 تا کمتر از -2 از ترسالی بسیار شدید تا خشکسالی بسیار شدید را شامل می گردد. در ادامه مجددا نقشه رستری و وکتوری جدید بر اساس شاخص SPI برای شهرهای مختلف استان گیلان ترسیم می گردد نتایج این تحقیق نشان داد که ارتباط معنی داری بین میزان بارش و ارتفاع در کل استان گیلان و شهرهای مجاور با همبستگی 79/17 شامل می گردد 79 درصد از تغییرات بارش به ارتفاع بستگی دارد و معادله گرادیان y=0/9022x+212.56 می باشد. نقشه وزنی ترسیم شده برای استان حکایت از این مطلب دارد که 54/7% نسبتا مرطوب با مساحتی برابر 7937 کیلومتر مربع شامل می گردد این در حالی است که مناطق مرطوب و معمولی 17/4% و نسبتا خشک 1530 کیلومتر مربع را شامل می گردد. در استان گیلان و میزان همبستگی بالا بین بارش و نموره z در روش پیرسون شاهد هستیم. برای استان از روش وزنی رستری با کمک مدل دورنیایی IDW اقدام و بر مبنای جدول طبقه بندی موجود بر اساس شاخص SPI نقشه، منحنی و مساحت در سطح استان گیلان بدست آمد. در این تحقیق مجذور مربعات میانگین خطا (Root-Mean-Square) برابر 0/3027 می باشد. شراسط نرمال بیشترین مساحت معادل 12325.25 کیلومتر مربع برابر 85% را شامل می گردد این در حالی است که به ترتیب ترسالی، ترسالی متوسط، ترسالی شدید مساحتی معادل 19.75,200.5,498.75 کیلومتر مربع است و خشکسالی متوسط، خشکسالی شدید، خشکسالی بسیار شدید مساحتی برابر 11.75 , 235 , 1244.25 کیلومتر مربع از سطح استان را شامل می گردند. منحنی تراز بر اساس شاخص SPI برای شهرهای مختلف در استان ترسیم گردیده است تا به کمک این تحقیق بتوان دیدی جامع از سطح استان از لحاظ خشکسالی ارائه نمود و کمکی به مروجین و کشاورزان در رابطه با پیامدها و عوافب ناشی از خشکسالی برای تصمیم گیری جامع با لحاظ نمودن قابلیت با توجه بارش های بلند مدت حادث شده ارائه گردد. در این رابطه برخی از توصیه ها و راه کارهای برای بحران خشکسالی مانند ایجاد سیستم هشدار دهنده، کشت گیاهان مقاوم به خشکی، احیاء روش های سنتی استحصال آب،استفاده از فن آوری باروری ابرها، شیرین کردن آب شور، روش آبیاری قطره ای و ... را میتوان در این رابطه مطرح نمود.

پهنه بندی،خشکسالی،درونیابی باGIS ،گیلان،نمایهSPI