علیرضا کوچکی - استاد گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.
پرویز رضوانی مقدم - استاد گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.
رضوانی مقدم فلاحی - استادیار یروه پژوهشی زعفران، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند
مهسا اقحوانی شجری - دانشجوی دکتری بوم شناسی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسیمشهد.

انتخاب و تهیه بنه مناسب از عوامل مهم کسب عملکرد مطلوب در زراعت زعفران می باشد. به منظور مطالعه اثر برخی فاکتورهای زراعی بر رشد بنه های دختری زعفران، آزمایشی در فاصله سال های 90-1388 به صورت کرت های دو بار خردشده بر مبنای طرح پای بلوک های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل تاریخ کاشت (اول خرداد، اول مرداد و اول مهرماه سال 1388 )، مدیریت آبیاری (آبیاری و عدم انجام آبیاری پس از هر تاریخ کاشت و تکرار آن در سال دوم به عنوان آبیاری تاخیری بهاره، آبیاری تابستانه و آبیاری زودهنگام پاییزه) و کاربرد گیاهان همراه در مزرعه زعفوران [شبدر ایرانی Trifolium resupinatum) ، خلر Lathyrus sativus بودند. در پایان چرخه دوم رشد زعفران (بهار سال 1390 ) نمونه بردار ی از بنه های دختری صورت یرفت و پاسخ رشدی آنها به فاکتورهای آزمایشی، مورد بررسی قرار یرفت. نتایج نشان داد که با تاخیر در کاشت از خرداد به مهرماه، تعداد بنه های دختری و تعداد ریشه های انقباضی در هر کلون به ترتیب 25 و 33 درصد افزایش یافت. با این وجود، مقادیر وزن کل بنه های دختری در هر کلون، تعداد جوانه گل دهنده در هر بنه، تعداد کل جوانه ها در هر بنه و نیز وزن و قطر هر بنه دختری در تاریخ کاشت خردادماه به ترتیب 21، 70، 40، 32، 37 درصد بیشتر از تاریخ کاشت مهرماه بود. تیمار آبیاری، موجب افزایش 12 درصدی تعداد بنه های دختری و ریشه های انقباضی در هر کلون و کاهش 8 درصدی تعداد جوانه گل دهنده، کاهش 8 درصدی تعداد کل جوانه ها و نیز کاهش 19 درصدی وزن تک بنه و کاهش 8 درصدی قطر هر بنه دختری شد. کاربرد گیاهان همراه نیز بر برخی از خصوصیات زراعی بنه - های دختری زعفران مانند وزن کل بنه های دختری موجود در هر کلون (8 درصد)، نسبت وزن بنه به پوشال ( 14 درصد) تعداد جوانه های گل دهنده ( 10 درصد) و وزن متوسط هر بنه دختری ( 10 درصد) تاثیر مثبت داشت . در مجموع، کاشت بنه های زعفران در طول دوره استراحت حقیقی، عدم انجام آبیاری پس از کاشت، پرهیز از آبیاری تابستانه در اول مردادماه و کاربرد گیاهان همراه، متوسط وزن بنه های دختری تولیدشده به عنوان مهمترین عامل اثرگذار بر عملکرد زعفران را افزایش داد.

آبیاری تابستانه، جوانه گل دهنده، خلر، خواب حقیقی، شبدر ایرانی