معصومه وکیلی قرطاول - کارشناسی ارشد علوم باغنانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
سعیده علیزاده سالطه - استادیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

زعفران Crocus sativus L محصولی ارزشمند و نیمه مقاوم به خشکی است مه می تواند در شرایط بسیار متفاوت آب و هوایی مورد مشت و مار قرار گیرد. مهمترین ترکیب هاى شیمیایى زعفران را کروسین و مشتق هاى کروستین تشکیل می دهند. زعفران موارد استفاده مختلفی دارد، از جمله در صنایع غذایی به عنوان عامل عطر و طعم و همچنین در صنایع دارویی به عنوان ضد اسپاسم، ضد نفخ ، آرام بخش، ضد افسردگی و بیماری های قلنی. در این پژوهش، نمونه های زعفران از شهرستان مرند با ارتفاع 1360 متر و کاشمر با ارتفاع 1000 متر از سطح دریا جمع آوری شدند و در شرایط مناسب و یکسان خشک گردیدند. همچنین نمونه تجاری از شرکت معروف بسته بندی زعفران در بازار نیز تهیه گردید. میزان ترکیبات موثره نمونه های زعفران شامل؛ کروسین، پیکروکروسین و سافرانال مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتای به دست آمده، در نمونه های جمع آوری شده از مرند، بیشترین میزان ترکیبات کروسین و پیکروکروسین مشاهده گردید (میزان جذب به ترتیبت 306 و 118). همچنین فعالیت آنتی اکسیدانی نمونه های زعفران نیز به روش احیای رادیکال آزاد DPPH اندازه گیری شد. نتایج به دست آمده نشان داد که زعفران اکوتیپ مرند میزان ترکینات موثره و فعالیت آنتی اکسیدانی بیشتری نسبت به اکوتیپ کاشمر دارد . بطور کلی با توجه به خشکی روزافزون و مسیله کم آبی در منطقه آذربایجان و کیفیت بالای زعفران برداشت شده از زعفرران زارهای شهرستان مرند، زعفران می تواند به عنوان محصولی جهت کشت و کار وسیع در این منطقه قابل توصیه باشد.

کروسین، پیکروکروسین، سافرانال، خاصیت آنتی اکسیدانی