رضا ناظمیان - استادیار دانشگاه علامه طباطبایی، تهران
زهره قربانی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی علامه طباطبایی، تهران

تدویر یک پیوند وزنی است که مصداق آن در شعر نو با شعر سنتی متفاوت است. بدین صورت که در شعر قدیم کلمه ناتمام می ماند و بخشی از آن به مصراع بعدی منتقل می شد. اما در شعر نو، کلمات تمام و کمال می آیند و این تفعیله ها هستند که ناقص و ناتمام اند و بخشی در یک سطر شعری و بخش دیگر در سطر بعدی می آیند. این شگرد شاعری چه خودآگاه به کار رفته باشد چه ناخوداگاه بیانگر معنا و مفهومیست که می توان آن را در دو سطح ساختار و معنا تحلیل و بررسی کرد و برای آن انواعی در نظر گرفت که عبارت اند از : 1- لفظی، همان تدویری که در شعر قدیم می بینیم، 2- معنایی، آنچه در عروض آن را تضمین می خوانند. 3- تفعله ای، آنچه در شهر نو دیده می شود. در این مقاله، به منظور برشمردن اغراض تدویر، اشعاری از دیوان چندین شاعر معاصر مثل خلیل حاوی، محمود درویش، بدر شاکر السیاب، نزار قبانی، ادونیس و عبدالوهاب البیاتی انتخاب و به لحاظ موسیقیایی بررسی و نمونه های تدویر و اهداف آن استخراج شده است.

موسیقی، شعر نو، تفعیله، اهداف تدویر