حبیب الله حلیمی جلودار - استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه مازندران، بابلسر
سید مهدی موسوی - دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه مازندران، بابلسر

آیه هفتم سوره مبارکه حمد یا فاتحه الکتاب از جمله آیاتی است که در معنای آن، میان مفسران و مترجمان قرآن کریم اختلاف است. در این جستار، قسمت پایانی این آیه کریمه، یعنی غیر المغضوب علیهم و لا الضالین مورد توجه می باشد که هم در اعراب و نقش کلمات و هم در تفسیر و ترجمه آنها تفاوت قابل توجه میان عالمان قرآنی مشاهده می شود. پرسش مقاله حاضر این است که آیا غیر المغضوب علیهم و لا الضالین نقش وصفی برای الذین انعمت علیهم دارد، یا عبارتی متمایز از آن است. با بررسی تفاسیر، کتب مربوط و تحلیل داده ها این نتیجه حاصل شد که عده ای معتقدند تعبیر فوق، وصف همان الذین انعمت علیهم یعنی کسانی است که مغضوب خداوند نبوده اند و گمراه نشده اند، ولی غالب آنها، تمایز بین این دو قسمت از آیه را پذیرفته اند و آیه مبارکه را بدین صورت ترجمه کرده اند: ما را به راه کسانی که به آنها نعمت دادی، هدایت فرما، نه غضب شدگان و نه گمراهان . این پژوهش با بهره گیری از روایات تفسیری، بر ترجمه و تفسیر دوم تاکید دارد و آن را ترجیح می دهد.

ترجمه، تفسیر، روایات تفسیری، آیه هفتم سوره حمد، نقد