عمر ریاض
محمدحسین رفیعی

المنار مشهورترین نشریه اصلاح گر و نوطلب در دهه مدرن اسلامی است که نه تنها به عنوان ذخیره غنی اطلاعات مرتبط با وضعیت جهان اسلام در قرن نوزدهم، مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است، بلکه باید آن را فضایی مناسب برای عرضه افکار مختلف اندیشمندان جهان اسلام و تحلیل نوع تعامل ایشان با پدیده های جهان دنیای مدرن و پیشرفت های علمی آن دانست. نویسنده در مقاله حاضر، بر پایه اطلاعات اصیل و دست اول، سعی در بررسی بستره های فرهنگی و اجتماعی جامعه ای دارد که رشیدرضا اثر ارزشمندش المنار را در آن به منثه ظهور رساند. در راستای این هدف، نویسنده پس از بیان تاریخچه نشر در مصر، به شرح مختصر زندگی نامه رشید رضا و سال های حضور وی در سوریه می پردازد. نویسنده در ادامه با ارایه اسناد منابع مالی اولیه شکل گیری نشریه و ماه های اولیه حضور رشید رضا در مصر، سعی دارد چگونگی شکل گیری ساختار اولیه نشریه المنار و شیوه مدیریت رشید رضا بر آن را واکاوی کند. آن گاه با بیان حلقه اولیه مشترکین المنار، ابعاد تاثیرگذاری این نشریه را بر زندگی مردم مصر و تعامل آنان با این پدیده جدید را در بوته نقد و بررسی قرار داده و از این طریق جایگاه رشید رضا را در پیشبرد صنعت چاپ در مصر به تصویر می کشد. در نهایت به بررسی دورنمای رشید رضا با نگاه مذهبی و مدرنش به صنعت چاپ و هدف وی را از چاپ این نشریه می پردازد.

المنار، رشیدرضا، صنعت چاپ و نشر، روزنامه نگاری