مصطفی دشتی اهنگر - استادیار دانشگاه ولآیت
زهرا سلیمانی - کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ولآیت

برررسی داستان و داستان واره های کهن فارسی، بر پایه روش ساختارگرایانه می تواند از منظری کلی به شناسایی گونه های روایت پردازی و در متون مختلف بینجامد. این نگاه کلی، امکان مقایسه و تحلیل ساختارهای گوناگون روایات را فراهم میآور و با بررسی متون مختلف از این منظر، میتوان تحولات و سیر تکامل روایت پردازی در ادبیات فارسی را به صورت تاریخی پیگیری کرد. در این مقاله یپرنگ حکایتهای مرزبان نامه بررسی می شود این بررسی با نگاهی به روش ولادیمیر پراپ و با توجه به نظریات فرمالیستها و ساختارگرایان در باب روایت انجام می شود همه حکایتهای مرزبان نامه در دو ساختار کلی جای می گیرند. همچنین کارکردهای هریک از این دو الگو نیز مورد بررسی قرار گرفته اند. در الگوی اول کارکردهای آزمون، یاری و توفیق یا نبود توفیق و در الگوی دوم کارکردهای ادعا، ازمون، یاری، اثبات یا نفی وجود دارند. به نظر می رسد در پیرنگ داستانهای این متن، علاوه بر توالی و علیت ، عنصر دیگری وجوددارد که باور نامیده شده است.

فرمالیسم، ساختارگرایی، پراپ ، پیرنگ، کارکرد، مرزبان نامه شخصیت