حمیده پاک مهر - دانشجوی دکتری رشته برنامه ریزی درسی، دانشگاه فردوسی مشهد
محمود تیموری - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه پیام نور تفت

مبانی دینی، تامین سعادت و کمال انسان را در تمامی زمینه ها مقصد قرار داده که یکی از این حوزه ها، حوزه اقتصادی است. اقتصاد سالم و مبتنی بر مبانی دینی یکی از رموز بقای جامعه اسلامی می باشد. تاکید قرآن کریم بر اخلاق محوری، آخرت گرایی، زمینه سازی جهت تولید و توزیع، لزوم اتخاذ الگوی صحیح مصرف و عدالت مداری، لزوم اهتمام نظام آموزشی و به ویژه برنامه های درسی را نسبت به تربیت اقتصادی به ویژه با توجه به شرایط امروزی اقتصاد کشور و تاکید مقام معظم رهبری بر اقتصاد مقاومتی، مبرهن می سازد. لذا، مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیرگذاری مبانی سه گانه اعتقادی، اخلاقی و فقهی در طراحی برنامه درسی تربیت اقتصادی و با روشی تحلیلی استنتاجی انجام شد. مبنای نظری در این پژوهش جهت طراحی برنامه درسی تربیت اقتصادی اسلامی، منطق تایلر در قالب عناصر 4 گانه برنامه درسی اعم از اهداف، محتوا، فرایند یاددهی یادگیری و ارزشیابی بود. براساس مبانی دینی اعتقادی، اخلاقی و فقهی، طراحی برنامه درسی تربیت اقتصادی مبتنی بر آن مورد بررسی و مداقه قرار گرفت. در نهایت این نتیجه حاصل گردید که توجه به مبانی دینی اعتقادی، اخلاقی و فقهی تلویحات مهمی در زمینه طراحی برنامه درسی تربیت اقتصادی به همراه دارد. اولین حوزه در زمینه تربیت اقتصادی، عقاید اقتصادی است، در این حوزه در طراحی برنامه درسی باید صفت ربوبیت، رزاقیت و صمدیت خداوند مورد توجه قرار گیرد. در عرصه اخلاق اقتصادی، مواردی نظیر سبک زندگی، رفتارها، انصاف، انفاق، گذشت و ایثار تا کم فروشی، معاملات حلال و حرام،غش در معامله و ... با توجه به ویژگی های مخاطبین مطمح نظر باشد. لذا توجه به اصلاح الگوی مصرف و رفتارهای مصرفی با تاکید بر اقتصاد مقاومتی باید مورد عنایت واقع شود. در حوزه فقه اقتصادی که مقوله بسیار مهم و تاثیر گذاری است، بایستی احکام خمس، زکات و معاملات و امثالهم مطالب فقهی در طراحی عناصر برنامه درسی تربیت اقتصادی گنجانده شود. در مجموع، برنامه های درسی از طریق توجه و التزام به مبانی دینی در حوزه تربیت اقتصادی سبب خواهد شد، مخاطبین با برخورداری از حسن رفتار و تدبیر در عرصه های اقتصادی، توانمندی لازم نسبت به عهده داری مسوولیت های کلان در تحولات اقتصادی روز و به ویژه مهارتهای اقتصاد مقاومتی را کسب نمایند.

مبانی اعتقادی، مبانی اخلاقی، مبانی فقهی، طراحی برنامه درسی، تربیت اقتصادی