امین رستم زاده - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه علم و فرهنگ تهران. گروه پژوهشی مدیریت کسب و کار جهاد دانشگاهی آذربایجان غربی ارومیه ایران
اکبر رمزی - دانشجوی دکتری علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران و پژوهشگر جهاددانشگاهی آذربایجان غربی. ارومیه ایران

ایجاد، تحکیم و گسترش اخلاق اجتماعی بهطور عام و اخلاق شهروندی بهطور خاص، ازجمله مسایل بسیار مهم و حیاتی در اداره بهینه جامعه در جهان معاصر محسوب میشود. وجود جامعهای اخلاقی، مستلزم رعایت حقوق افراد و شهروندان است. درواقع، اگر در جامعهای حقوق و خواستههای بهحق شهروندان با بیاعتنایی نگریسته شود، هرگز نمیتوان انتظار اخلاقی بودن را از آن داشت. بر اساس استدلال این مقاله، رابطهای مستقیم و دوسویه بین اخلاق شهروندی و حقوق شهروندی وجود دارد و بدون وجود و رعایت حقوق شهروندان، امکان ایجاد جامعهای اخلاقی نخواهد بود و با ایجاد جامعهای اخلاقی، میتوانیم شاهد رعایت حقوق شهروندان بهطور داوطلبانه از سوی دیگر شهروندان و رعایت این حقوق از سوی حاکمان باشیم. در جوامع مدرن که بهعنوان جامعه مدنی شناخته میشوند، رعایت حقوق شهروندان و ایجاد عدالت از این طریق، اصلی اساسی و تغییرناپذیر است و رعایت این اصول به معنای برقراری جامعه اخلاقی نیز محسوب میشود؛ اما آنچه در این میان باید موردتوجه قرار بگیرد این است که برخلاف نظریه رالز، رعایت حقوق دیگران تنها به این منظور صورت نمیگیرد که انتظار داریم حقوق ما نیز رعایت شود، بلکه در بسیاری موارد، انسانها با نیاتی غایت گرایانه و کمالگرا، سعی دارند اخلاقی عمل کنند و این اخلاقی عمل کردن آنها، نه از سر اجبار و اضطرار بلکه از روی رضایت قلبی و داوطلبانه است.

اخلاق، اخلاق شهروندی، حقوق، حقوق شهروندی