ارزیابی تاثیر قارچ میکوریزا بر کربوهیدراتهای محلول، پرولین، پایداری غشاء، اسانس و عملکرد اسانس بر گیاه دارویی مرزه تحت تاثیر تنش خشکی

گیاه دارویی مرزه گیاهی یکساله با نام علمی .L hortensis Satureja از تیره نعناع میباشد (امید بیگی، 1386 .(این جنس حدود 30 گونه داشته که 12 گونه از این جنس در ایران وجود دارند که حدود 8 گونه آن بومی و منحصر به کشور ایران میباشد (مظفریان، 1375 .(مرزه در محدوده وسیعی از شرایط آب و هوایی رشد میکند اما محیط بالنسبه گرم و خشک و خاکهای حاصلخیز و زهکشی شده را ترجیح میدهد. در ایران مرزه در نواحی شمال غرب، تبریز، خوی و نواحی مختلف خراسان کشت میشود. از خواص درمانی این گیاه میتوان به درمان ناراحتیهای معده و روده و اثر ضعیف ضد عفونی کنندگی اشاره 1 نمود (فلمینگ.(1998 ،شرایط دشوار محیطی از عوامل کنترل کننده پراکنش گونههای گیاهی در روی کره زمین است. به اثر هر عامل محیطی از جمله خشکی، شوری، گرما، سرما، آلودگی هوا که به طور نامطلوب حیات و عملکرد موجودات زنده را تحت تاثیر قرار داده و سبب کاهش رشد و نمو گیاهان گردد تنش اطلاق میگردد.(یاماووشی2و همکاران، 2002 .(به عبارت دیگر تنش عبارت از قرار گرفتن ارگانیسم تحت تاثیر شدتی از یک عامل محیطی است که موجب افت ظاهری، بازده و یا ارزش آن میشود (اندرزیان، 1389 .(بسیاری از خصوصیات فیزیولوژیکی (فلکزاس3 و همکاران، 2009 (و آنزیمی گیاهان تحت تاثیر تنش خشکی قرار میگیرد. تنش خشکی اثرات متعددی روی گیاهان دارد، از جمله تعدادی از اثرات تنش خشکی عبارتند از: کاهش رشد گیاه،کاهش جذب عناصر غذایی از خاک، تولید مقادیر زیاد اسیدهای آمینه آزاد و آمیدها به خصوص پرولین، کاهش فضای بین سلول ها، کاهش فتوسنتز، به هم خوردن موازنه هورمونی، افزایش اسانس در مرحله گلدهی (فاکر باهر و همکاران،1380 (و افزایش آلکالوییدها (صالحی ارجمند، 1384.(بسیاری از گیاهان برای مقابله با شرایط تنش خشکی تغییرات فیزیولوژیک و مورفولوژیک خود را افرایش داده که آنها را قادر به ادامه حیات در مناطق برخوردار از ظرفیت پایین رطوبت خاک می سازد. علاوه بر سیستم های حفاظتی در گیاهان برخی روابط همزیستی نیز می تواند در افزایش مقاومت به تنش کمبود آب موثر واقع شود. از جمله این روابط می توان به همزیستی میان قارچ میکوریزا آربوسکولار با گیاهان اشاره نمود. قارچهای میکوریزا از با اهمیتترین میکروارگانیسمهای موجود در بیشتر خاکهای تخریب نشده به شمار میروند. اولین گزارش مربوط به این قارچ در اطراف ریشه و به وجود آمدن یک رابطه همزیستی با توجه به تحقیقات صورت گرفته توسط هارتینگ در سال1840 مربوط میشود. قارچهایمیکوریزا آربوسکولار (AM (به عنوان کودهای زیستی با 80 %از گیاهان آوندی ارتباط همزیستی دارند. از جمله مزایای همزیستی میکوریزایی عبارتند از: افزایش جذب آب و مواد غذایی توسط گیاه میزبان (اسمیت و رید، 2008،(افزایش مقاومت به خشکی 4) بلند نظرو همکاران، 2007 ،(توانایی تولید هورمونهای گیاهی (حاجی بلندی و همکاران، 1383 ،(کاهش غلضت عناصر سنگین (بهرامی و همکاران، 1392 ،(پایداری ساختمان خاک (اسمیت ورید، 2008.(در تحقیقات انجام شده بر روی گیاه دارویی مرزنجوش (vulgare Origanum (در شرایط کمبود آب، کاربرد قارچ میکوریزا 5 سبب افزایش چشمگیر اسانس در مقایسه با شاهد شد (خایوسادو همکاران، 2006 .(در آزمایشی بر روی چهار گونه پسته نشان داده شد که میزان جذب فسفر و روی در گیاه تلقیح یافته با میکوریزا نسبت به گیاه غیر همزیست با میکوریزا بیشتر بود 6) کافکاس و ابراهیم ، 2009 .(برخی محققین اعتقاد دارند تحت تنش خشکی میزان پرولین کاهش (مولر و هافنر7،1991 (و برخی معتقدند که میزان پرولین در گیاهان میکوریزایی نسبت به گیاهان بدون میکوریزا افزایش مییابد و دلیل این امر را این گونه بیان نمودند که میکوریزا با تجمع این ترکیبات در سلول، باعث کاهش پتانسیل آب برگ شده و گیاه را از صدمات تنش خشکی محافظت میکند.

Keywords:

کربوهیدراتهای محلول , پرولین , اسانس عملکرد اسانس