ثریا غزلی زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی زیست محیطی, دانشگاه شهید چمران اهواز
فاطمه راست منش - استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز
علیرضا زراسوندی - استاد گروه زمین شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز

بدلیل اهمیت عناصر مغذی در رژیم غذایی ,این مطالعه به منظور بررسی غلظت عناصر مغذی(K,P,Co,Mn,Cu,Fe, Zn ( در شالیزارهای برنج شهرستانهای اهواز و باوی انجام شد. تعداد 14 نمونه گیاه و خاک زیر کشت (20-0 سانتی متر) از مزراع برنج شهرستانهای اهواز و باوی برداشت شد. غلظت عناصر مغذی در خاک توسط روش OES-ICP ودر گیاه (دانهء برنج) توسط روش MS-ICP تعیین شد. به منظور بررسی زیست دسترسپذیری عناصر, و میزان جذب روزانه ی عناصر توسط مردم در گروه سنی بزرگسال، فاکتور زیست انباشت (BCF (و جذب روزانه (DI (محاسبه گردید. میانگین غلظت عناصر مغذی در نمونههای خاک به صورت Co> Cu> Zn> Mn> P > K> Fe است. نتایج مقایسه ی عناصر در خاک منطقه ی مورد مطالعه با میانگین جهانی عناصر در خاک نشان داد که غلظت عناصر در خاک پایینتر از میانگین جهانی است( به جز کبالت)، مقایسه ی عناصر روی، آهن، مس و منگنز با نرمال جهانی نیز نشان داد که مقادیر این عناصر کمتر از نرمال جهانی عناصر در خاک است. غلظت عناصر در نمونههای گیاه به صورت Co> Cu > Mn> Zn > Fe > K> P است، در حالی که نتایج حاصل از فاکتور زیست انباشت به صورت Cu > Zn> PFe> Co> Mn می باشد، این نشان میدهد که بین میزان غلظت عناصر در خاک و زیست دسترسپذیری عناصر در گیاه ارتباط مستقیمی وجود ندارد. بنابراین فرآیندهای زمین شیمی , فیزیکی و بیولوژیکی خاک بر زیست دسترسپذیری عناصر در گیاه تاثیرمیگذارند. با در نظر گرفتن مصرف روزانه ی 110 گرم برنج برای هر ایرانی، نتایج حاصل از شاخص جذب روزانه (DI (نشان داد که برای زنان جذب تمام عناصر به جز منگنز, و برای مردان نیز تمام عناصر به جز آهن پایینتر از میزان جذب روزانه ی توصیه شده (RDI (توسط استانداردهای جهانی میباشند. 18/29 درصد از نیاز مردان, و 12/40 درصد از نیاز زنان به روی, 61/53 درصد از نیاز زنان به آهن, 1/91 درصد از نیاز مردان و زنان به مس, 89/90 درصد از نیاز مردان به منگنز, 09/53 درصد از نیاز مردان و زنان به فسفر, و 34/2 درصد از نیاز مردان و زنان به پتاسیم از طریق مصرف برنج تامین میشود.کمبود عناصر مغذی بویژه آهن و روی در منطقه ی مورد مطالعه می تواند عوارض خطرناکی بر سلامت انسان داشته باشند, که در بین گروه سنی بزرگسال ,زنان باردار بیشتر در معرض خطر هستند.

عناصر مغذی, برنج, فاکتور زیست انباشت, جذب روزانه