محیا یاریگرروش - دانشجوی دکتری روانشناسی دانشگاه الزهرا

نظریه ذهن متغیری روانشناختی و یکی از حوزه های علم روانشناسی است. این اصطلاح به توانایی درک دیدگاه های دیگر افراد و پیش بینی اعمال آن ها بر این اساس اطلاق می شود یکی از مفاهیم مهم در تعریف نظریه ذهن اصطلاح باور کاذب می باشد. باور کاذب یعنی اینکه فرد به آن درجه از رشد شناختی رسیده باشد که بداند دیدگاه دیگران با دیدگاه او متفاوت است و برای پیش بینی و استدلال در مورد رفتار دیگران صرفا بر امیال خود تکیه نکند. نظریه ذهن در کودکان در سنین مختلف به گونه ای متفاوت رشد می کند و توانایی های کودکان استثنایی در انجام تکالیف مربوط به نظریه ذهن و باور کاذب کمتر از کودکان عادی است. در این پژوهش توانایی های سه گروه از کودکان استثنایی شامل کودکان اوتیستیک، دارای اختلال یادگیری و ناتوان عقلانی در انجام تکالیف باور کاذب در فرهنگ کشور ایران با هم مقایسه شد. آزمون های مورد استفاده در این پژوهش تکلیف نمود-واقعیت و تکلیف برچسب- محتوا برای بررسی باور کاذب در کودکان می باشد. روش آماری از نوع توصیفی همبستگی بوده و تجزیه و تحلیل داده ها از طریق آزمون خی دو صورت پذیرفته است. جامعه آماری در این پژوهش کلیه کودکان استثنایی منطقه 6 شهر تهران، پایتخت ایران بوده و نمونه 30 نفر از کودکان پسر دارای اختلال ناتوانی عقلانی ، اوتیستیک و دارای اختلال یادگیری می باشد که به شیوه نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند. نتایج نشان داد که عملکرد کودکان دارای اختلال یادگیری در هر دو تکلیف بهتر از دو گروه دیگر بود. همچنین در برخی موارد نتایج پژوهش، تفاوت معنادار میان عملکرد کودکان اوتیستیک و ناتوان عقلانی به سود اوتیستیک ها نشان داد. بررسی و مقایسه عملکرد نظریه ذهن در گروه های دیگر کودکان استثنایی از جمله پیشنهاد های پژوهش حاضر می باشد.

نظریه ذهن، ناتوانی عقلانی، اوتیستیک، اختلال یادگیری