فرزانه صفری اسکندری - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
بهناز امین زاده - دانشیار و عضو هیات علمی دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

منظر شهری پدیده ای عینی ذهنی است که از طریق تجربه ی انسانی و در تعامل میان انسان و محیط آشکار می شود. مناظر زیبا و دوست داشتنی قادرند زمینه ی سرزندگی و حیات شهری را فراهم کنند. بافت های تاریخی گنجینه ای از مناظر باارزش هستند که امروزه شاهد مخدوش شدن کیفیت زیبایی این گونه مناظر می باشیم. به دلیل نسبی بودن مقوله ی زیبایی همواره ارزیابی آن موضوعی پرچالش بوده است. این مقاله روشی سیستماتیک را جهت سنجش و ارزیابی زیبایی بصری مناظر تاریخی از طریق تدوین شاخص های نه-گانه به دست آمده از مبانی نظری ارایه می دهد. شاخص های نه گانه شامل تداوم و پیوستگی جداره، کفسازی، نبود اغتشاش، کاربری، تاکید کالبدی، طبیعی بودن، عمق بافت، سرزندگی، و سرباز و سرپوشیده شدن فضاها هستند که در قالب سه معیار اصلی یکپارچگی، پیچیدگی و تنوع، و رمزآلودگی تبیین شده اند. تلاش بر آن است تا میان تیوری زیبایی منظر و شاخص های بصری ارتباط برقرار شود. از این رو روش هایی جهت سنجش و ارزیابی شاخص های زیبایی منظر تاریخی قابل پیشنهاد است. پژوهش انجام گرفته به روش توصیفی- تحلیلی بوده و در قالب مطالعه ای کاربردی می باشد. روش گردآوری داده از دو روش کتابخانه ای و میدانی انجام گرفته است. در ادامه مقایسه ای در سه گذر محله ی هارونیه در شهر اصفهان پرداخته و در نهایت راهکارهایی کلی برای ارتقاء کیفیت زیبایی مناظر تاریخی ارایه می گردد.

زیبایی شناسی، منظر بافت های تاریخی، معیارهای ارزیابی، محله هارونیه