محمد حسن بهنام فر - استادیار عضو هیات علمی و مدیر آموزش مجتمع آموزش عالی اسفراین

قرامطه بر یکی از گروه های هم مسلک اسماعیلیان نخستین و بنا بر پاره ای از گزارشات یکی از شعبه های اسماعیلیه اطلاق می شود پایه گذذار جنبش قرامطه حمدان قرمط حرکت خود را ابتدا از کوفه و مناطق همجوار آن آغاز کرد سپس جنبش خود را به کرانه های خلیج فارس کشانید قرمطیان بحرین احساء و مناطق هجر را در دست گرفته و مشکلات بسیاری برای عباسیان در منطقه ایجاد کردند انتخاب بحرین و خلیج فارس برای قرمطیان جدا از موقعیت سیاسی که دور از بغداد و دستان خلفای عباسی بود ویژگی های خاص اقتصادی و بازرگانی بسیاری برایشان به ارمغان می آورد اما آنها از موقعیت خاص منطقه نتوانستند استفاده کنند آشفتگی سیاسی را به منطقه دادند و هرچه زودتر موجبات افول تجارت دریایی خلیج فارس و رکود بازرگانی بنادر منطقه را در قرن های بعدی فراهم کردند

خلیج فارس،آشفتگی سیاسی،قرمطیان بحرین،افول تجارت دریایی