محمد فلاحی قمی - استادیار جامعه المصطفی العالمیه و مدیر گروه تبلیغ مجتمع امین

بی شک نقش قرآن کریم در ایجاد تحول در علوم انسانی، مورد اعتراف همه صاحبنظران است. اما نکته ای که بر اهمیت این موضوع می افزاید، آن است که قرآن، یگانه منبع آسمانی غیرمحرف در اختیار بشر است که با گذشت بیش از هزار سال از زمان نزول آن هنوز برای خوانندگانش طراوت و شادابی را به ارمغان می آورد. برای راهیابی به معارف قرآن کریم نخستین گام فهم درست و دقیق معانی واژگان قرآنی است، زیرا تا معنای واژگان به صورت صحیح تبیین نگردد، مقصود و مراد خداوند از آیه نیز مشخص نخواهد شد. در مقاله پیش رو به بررسی دو نکته اساسی خواهیم پرداخت؛ نخست دقت کامل در ریشه واژگان و دیگری، مذهب کسی که واژه را معنا می کند. معنای لغوی را باید از لغت شناسان اخذ کرد و به کتب تفاسیر هر چند مفسرش ادیب باشد، نمی توان اعتنا کرد، زیرا چه بسا مذهب مفسر در معنای لغت موثر است. گرچه گاهی لغوی ها نیز ممکن است دقت لازم را نداشته و بین موارد استعمال و معنای وضعی، خلط کرده باشند؛ پس لازم است که مفسر به کتب لغت متعدد و معتبر مراجعه داشته باشد تا بتواند واژگان را آن گونه که صحیح است، ترجمه و تفسیر کند. بدیهی است که در غیر این صورت، به جای پرده برداری از کلمات خدا، پرده ای دیگر بر آن قرار می دهد و معنای واقعی را می پوشاند. در این مقاله به بازشناسی نمونه هایی از واژگان قرآن کریم و نقش گرایش های فکری مفسران و دقت و یا عدم دقت آنان در معنای لغات قرآن خواهیم پرداخت.

فهم، لغت، فریقین، معنا، تفسیر و اثر