اخلاق و مبانی آن از دیدگاه زکریای رازی

حکیم رازی ، پزشک بالینی ، طبیعت شناس و شیمی دان از مفاخر دنیای اسلام بود. اندیشمندان از او به عنوان نیای استادان شیمی یاد می کنند. مفهوم عقل نشانگر تاکیدوتکیه وی بر این گوهراست. رازی عقل را وجه تمایز طبع انسانی و حیوانی می داند. وی معتقد بر جبر طبیعی یا در واقع جبر علمی است، اختیار انسان تنها در خرد و قدرت تعقل اوست و جبر حاکم بر انسان همان نادانی و جهل اوست.ملاک روان شناختی رازی در اخلاق همان کتاب طب روحانی اوست ، وی این کتاب را در مقابل طب جسمانی نگاشته و بنای آن را بر تعدیل نفوس سه گانه بنیان نهاده است ،او حکمت عملی و تهذیب اخلاق را بوسیله هوی نفس در سایه عقل تحقق پذیرمی داند و آن را خمیرمایه صحت تن به حساب می آورد. از دیدگاه رازی جهان آمیزه ای از شر است که خیز گاه آلام بسیار می باشد پس در سیرت اخلاقی خویش رو به سوی آموزه های زاهدانه اخلاقی دارد. رازی نفس (هوی) را منشاء تمامی رذایل اخلاقی می داند، و لذا لذت را به معنای رهایی از درد والم تعریف می کند.توجه وی به لذت او را به نظریه های سود گرایی نزدیک می کند.منفعت طلبی یا سود گرایی از انواع اخلاق هنجاراست و عمدتا از مبانی فلسفی و انسان شناسی قرن نوزدهم سرچشمه گرفته است.

Keywords:

زکریای رازی , مبانی اخلاقی , اخلاق تجربه گرایی , سودگرایی , اخلاق لذت گرایی