ناصر مطلب زاده - عضو هیات علمی دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

داستان کوتاه از ترکیب خلاقانه عناصر داستانی متعددی بوجود می آید، اما ازمیان آنها شخصیت پردازی کلیدی ترین عنصرداستانی محسوب میشود. در واقع می توان داستانی را نوشت که هیچ رویدادی در آن رخ ندهد، اما نمی توان داستانی را نوشت که شخصیتی نداشته باشد. شخصیت پردازی از زوایه دیگر یکی از جذاب ترین وجوهی است که می تواند ذهن خواننده را درگیرخود کند. اغراق نیست اگر بگوییم بسیار از خوانندگان جدی ادبیات داستانی برای درک هزار توی روح وروان شخصیت های داستان در مواجهه روزمره شان با زندگی است که دست به کتاب داستان می برند. آنها می خواهند بدانند که این شخصیت ها چرا اینگونهعمل می کنند وآیا می شود نحوه رفتار آنها را فهمید یا توضیح داد البته باید توضیح داد که شخصیت در یک داستان مترادف با شخص نیست و شخصیت داستانی لزوما به انسان محدود نمی شود. این مقاله، با پرداختن به شخصیت پردازی در داستان به مفهوم خاص ان یعنی داستان پسا مدرن و اینکه شخصیت پردازی در داستان پست مدرن چه سر نوشتی پیدا میکند و نقش گفتمان در آن چیست، به طرح نگاهی پست مدرن به عنصر شخصیت پردازی در داستان های متاخر میپردازد تا نشان دهد شخصیت داستانی و بهیک معنا غیر داستانی یک بر ساخته گفتمانی است. رواج اصطلاح گفتمان درنقد ادبی البته به نظریه پردازی های میشل فوکو بر میگردد. او بود که نشان داد زبان مستقل از قدرت عمل نمی کند و گقتمان همان کار برد زبان دربستری از مناسبات قدرت است وسوژه انسانی )شخصیت( در موقعیت های گفتمانی شکل می گیرد.