حسین علی احمدی - عضو هیات علمی دانشکده مهندسی پیشرفت دانشگاه علم و صنعت ایران

روش اجتهاد، روش تحقیق متداول در حوزه های علمیه است. اجتهاد در قلمروهای متفاوتی بکار می رود. اجتهاد درکشف احکام و موضوعات و تفسیر آنها، با اجتهاد در اجرای احکام فرق می کند. اجتهاد در حوزه کشف نظام از متدولوژی، پیشرفته تر برخوردار است. اما در برخی از حوزه های دیگر از متدولوژی متداول در بین علوم بشریاستفاده می نماید . این داد و ستد در متدولوژی، سبب نوعی پیوند میان علم و دین در شاخه های مختلف علوم اجتماعی، به ویژه رشته های مدیریت و حقوق شده است. این پژوهش با استفاده از روش مقایسه، تجزیه و تحلیلمضمون و محتوای گفتار و نظرات فقیهان، سعی دارد در سه حوزه کشف و تحلیل مفاهیم و اجرای مقررات و تصمیمات، روش تحقیق برخوردار از روایی و پایایی را از منظر علوم اسلامی مشخص نماید. بر اساس نتایج تحقیق: الف. در کشف مفاهیم مدیریت، می توان از همه روش های کشف موضوعات، احکام، قواعد و نظامات فقهی استفادهمورد نهی در فقه واقع شده روش قیاسی ، کرد. ولی در کشف اصول، احکام، قواعد و نظامات حقوقی و مدیریتی است. اما ممکن است این نهی در روش نباشد. زیرا بدون استفاده از روش مقایسه ای برخی ابعاد نظام مدیریت قابلکشف نخواهد بود، هر چند بتوان احکام و قواعد آن را دقیقا کشف نمود. ب. روش تحلیل و تفسیر پدیده های مدیریت و علوم اجتماعی، همان روش تفسیر عرفی است . روش تحلیل و تبیین قوانین و اسناد بالا دستی مدیریت، احکام معاملات و تجارت، همان روش امضای روش های مرسوم در عرف است . در تبیین موضوعات، روش هایمتداول عرفی در مدیریت و حقوق قابل بکار گیری است. ج. روش اجرا در مدیریت و حقوق، تابع مصالح نظام اسلامی است و تشخیص آن بر عهده فقیه عادل است که بر اساس خطوط قرمز مندرج در دین ترسیم می گردد و از غالب روش های مدیریتی، سیاسی و حقوقی متداول به شرط عدم منافات با روش وحی می توان استفاده نمود. پیشنهاد پژوهش بکارگیری روش اجتهاد در علوم اجتماعی برای بومی سازی علم در ایران و کشورهای اسلامی است.

مدیریت اسلامی، موضوع، نظام، حکم، روش تحقیق