حسین علی احمدی - عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت ایران

موانع اجرای تعهدات در اسلام زیاد می باشند. برخی از موانع ، در حوزه اجرای تعهدات قراردادی می باشند. پاره ای از قراردادها در حوزه کارافرینی و کسب و کار می باشند. قراردادهای کسب و کار باید اجرا شوند و موانع اجرای آن مدیریت شوند. قواعد فقهی متعددی، حاکم بر مدیریت موانع اجرای تعهدات ناشی از قراردادهای کسب و کار را شامل می شود, نظیر قواعد : اکراه ,اضطرار , عذر عام , عذر خاص , ضروره , تقیه , اجبار , فورس ماژور , مشقت , عدم طاقت, اعسار , افلاس , ورشکستگی , نسیان , غفلت , جهل , اشتباه , عسر و حرج و ... . علاوه بر تعاریف , مستندات و تحلیل مضمون قواعد , آنچه اهمیت فوق العاده دارد ,آثار عذر موجه شرعی , قانونی و قراردادی بر مدیریت اجرای تعهدات می باشد . در این مقاله بحث آثار عذر بر وضعیت حقوقی و مدیریتی اجرای تعهدات کسب و کار در آیات , روایات و متون فقهی بررسی شده است. آنچه در این پژوهش آمده است ,شامل حقوق قراردادها , تعهدات شرعی و قانونی , حقوق اموال و ... است و در مواردی به حقوق عمومی اشاره اجمالی شده است. بر اساس نتیجه پژوهش، بروز مانع در وضعیت تعهد)صحت، بطلان و انفساخ قرارداد(، موضوع تعهد)جنس، نوع و مقدار( ،طرف تعهد، مجری تعهد ممکن است موجب تحول و تغییر گردد و عدم آشنایی مدیر با این حوادث موجب زیان جبران ناپذیر کسب و کار است. روش تنظیم مقاله بر اساس جستجوی آیات ، روایات و متون فقهای شیعه از آغاز تا دوران مرحوم صاحبجواهر (ره) و دسته بندی آن بر مبنای تلفیق حقوق ایران و فقه اهل البیت (ع) می باشد. روش تحقیق اجتهادی و با تحلیل محتوا و مضمون مستندات صورت پذیرفته است. هدف تحقیق یافتن راهکار کمک به مدیران در بروز موانع اجرا می باشد. توصیه پژوهش بر توجه بر محتوای معاذیر قانونی و شرعی در نگارش، تفسیر و اجرای قرارداد های کسب و کار در ایران و بین الملل و آموزش مبانی فقهی و حقوقی به مدیران می باشد.

عذر شرعی، مدیریت اجرایی، موانع اجرای قرارداد کسب و کار، ایران، فقه