عباس ارغان - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری – واحد سمنان– دانشگاه آزاد اسلامی – سمنان– ایران
مهران سراج - دانشجوی رشته کارشناسی ارشد معماری– واحد مهدیشهر– دانشگاه آزاد اسلامی – مهدیشهر– ایران

بازار یکی از ارکان مهم شکل گیری ساختار شهرها بوده است. هرچند امروزه دیگر بازار در شهرهای جدید به سبک گذشته ساخته نمی شود. اما در شهرهای قدیمی تر هنوز هم بازار هم ارز سایر مراکز اقتصادی عمل می کند. بازار بعنوان بخش مرکزی شهر جایی است که آثار تاریخی، مذهبی، فرهنگی و... زیادی را در خود جای داده است.در مطالعات جغرافیایی شهری بخش مرکزی شهرها که عموما محل استقرار بازار است، اهمیت زیادی دارد که با شناخت آن می توان با نقش و کارکرد شهرها آشنا شد.در گذشته کارکرد بازار محلی بود و از چند ده یا قبیله تجاوز نمی کرده است اما با گسترش ارتباطات و سهولت حمل و نقل بر اهمیت و وسعت کارکرد آن افزوده شد.بازارهای قدیمی (سنتی) علاوه بر کارکرد خرید و فروش کارکردهایی مثل: آموزشی، مذهبی، فرهنگی و تولیدی را نیز در برمی گرفتند و راس هرم اقتصادی آن شهر قرار داشتند. با تحولات اقتصادی، سیاسی، .... تغییرات اساسی در کارکرد و فضای کالبدی بازارهای قدیمی (سنتی) ایجاد شد.امروزه نیز توسعه شهرها و عدم برنامه ریزیهای جامع، عبور و مرور وسایل نقلیه و... باعث کاهش فعالیت و کارکرد موثر بازار شده است. با توجه به موارد بیان شده در این تحقیق تلاش می کنیم تا با در این مطالعه به شناخت شرایط کنونی حاکم بر بازار و بررسی کیفیت تحولات کارکردی بازار در یکی از قدیمی ترین بازارهای ایران (بازار قدیم همدان) پرداخته تا علل و عوامل این تغییرات را بررسی کنیم و تا حد امکان اصولی را برای احیاء و باززنده سازی هویت و تداوم کارکردهای مناسب آن به عنوان میراثی ارزشمند از گذشتگان و همچنین به فضای ایمن، دلنشین و خاطره انگیز دست یابیم

بازار ، کلانشهر ، تغییرات کالبدی ، همدان