مصطفی کیانی - دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر تهران
ثمره رضایی - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده علوم نظری و مطالعات عالی هنر پردیس دانشگاه هنر تهران
رحیم موسوی - دکتری تاریخ علوم گرایش مطالعات هنر دوره میانه، اداراه کل صنایع دستی میراث فرهنگی و گردشگری استان مازندران

مازندران به عنوان اولین پایگاه رسمی سیاسی شیعیان در جهان اسلام شناخته می شود که امنیت و آسایش مناسب را برای سادات و مهاجرانی که در گریز از خلفای عباسی، دیار خود را ترک گفتند، فراهم کرده بود. دوره ی حکومت مرعشیان که با فرمان روایی تیمور و اسلافش بر ایران همراه شده بود، دومین دوره از جنبش مقبره سازی در مازندران به شمار می آید. اولین دوره،گنبدهای قابوس و لاجیم و رسکت را در خود دارد که با همین نمونه ها نیز به انتها می رسد. این آثار آغازگر سبک رازی در معماری ایران است. معماران ایران در دوره ی اسلامی از اواخر سده ی سوم رفته رفته وارد عرصه ی طراحی و ساخت بناهای آرامگاهی شدند و تلاش کردند تا با در نظر گرفتن نمادین آرامگاه به عنوان خانه ی آخرت و رویکردی آیینی و مذهبی، این دسته از کاربری در معماری را جایگاهی بزرگ دهند. روش تجزیه و تحلیل در این پژوهش کیفی است؛ علی رغم از بین رفتن تعداد انبوهی از نمونه های ارزنده که در کتب قدیمی به آن اشاره شده بررسی نمونه های موجود نشان می دهد که تفکر مذهبی نه فقط در تزیینات و الحاقات باقی مانده معماری تاثیرگذار بوده است، بلکه به عنوان عاملی نیروبخش سبب شکل گیری نوعی از معماری بنا شده است. عدم شناخت دقیق جامعه نسبت به برج های آرامگاهی و بی توجهی متخصصان در سالیان اخیر باعث از بین رفتن بخشی از این بناها شده است. با توجه به رونق گردشگری در استان مازندران، این پژوهش با بررسی ویژگی های برج های آرامگاهی این منطقه سعی بر فهم قابلیت های تاریخی این بناها دارد تا با شناخت دقیق از این برج ها و احیای فنی، علمی و تخصصی شان به جامعه با رویکرد گردشگری بتوان این فضاها را به مکان های فرهنگی تبدیل کرد تا ضمن توسعه ی گردشگری استان از انهدام این بناها نیز جلوگیری شود.

تزیینات معماری، برج های آرامگاهی، رسکت، امام زاده یحیی، امام زاده قاسم، ساری