بهنود برمایه ور - استادیار، عضو هیات علمی گروه مهندسی عمران-مدیریت ساخت دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن
هانیه دولو - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری موسسه آموزش عالی علاوالدوله سمنانی گرمسار

ایجاد راه وساختمان های بین راهی در سرزمین ایران پیشینه ای کهن دارد. ایرانیان در مسیر و فواصل معین، مکان ها و اطراق گاه هایی ایجاد کرده بودندکه محل توقف وآسایش مسافران وکاروان های تجاری وبازرگانی بوده است. همچنین حرکت و سفر به منظور دیدار پدیده های ناشناخته ، اماکن مختلف و مناظر جذاب طبیعت در نهاد انسانی نهفته است. هیچ صنعتی به اندازه صنعت اوقات فراغت و جهانگردی پویا نیست .انسان گاهی برای رفع خستگی ورسیدن به آرامش روح وروان,نیل به یک هدف,شناخت بیشتراین کره ی خاکی وبه هزار ویک دلیل دیگرمقدمات سفر راآماده نموده وبه عنوان یک مسافر یا گردشگرقدم به جاده می گذارد. از اینرو مکان یابی مجتمع های گردشگری میان-راهی اغلب تابعی از تقاضای گردشگری، وجود اراضی مناسب و کافی، دسترسی های مناسب به نواحی خدماتی و وجود یک یا چند جاذبه گردشگری در آن منطقه می باشد. در این بررسی، به مجتمع های رفاهی بین راهی به عنوان عضوی از یک نظام زیستی که با حوزه تحت استقرار خود دارای ارتباط متقابل، تاثیرگذاری و تاثیرپذیری اند، نگریسته شده است. بر این پایه اعتقاد برآن است که مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی کارکرد منطقه ای و فراتر از تامین خدمات مورد نیاز رهگذران جاده ها دارند. هدف از این بررسی دستیابی به مواردی است که ضرورت ایجاد یک مجتمع خدماتی-گردشگری را در این منطقه نشان می دهد. برای نیل به این هدف در دانش برنامه ریزی شهری و منطقه ای ابزارهایی مورد توجه قرار می گیرد که ضمن سامان بخشی به تاسیسات بین راهی، این تاسیسات را به عنوان عامل مکملی در جهت رشد و توسعه منطقه ای مطرح سازد. بدین منظور با اتکا به روش شناسی برنامه ریزی شهری-روستایی ، ابتدا معیارهایی در جهت مکان یابی و طراحی مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی در این منطقه ارایه می گردد و سپس عناصر خدماتی مستقر در این مجتمع ها با تاکید بر نقش منطقه ای آنها بر شمرده می شود.

مجتمع خدماتی-گردشگری بین راهی،برنامه ریزی، اوقات فراغت، مکان یابی،کاروانسرای تاریخی