بررسی حضور کارشناسان خارجی فعال در حوزه ثروتهای فرهنگی در ایران تا انقلاب اسلامی

حضور کارشناسان خارجی در ایران، عموما ملازم ورود صنعت و یا تکنولوژی و برای آموزش چگونگی های استفاده و یا تربیت نیروی کارآزموده بوده است. این حضور گاهی با بازدیدهایی از محوطه های باستانی و یا آثار تاریخی کشور همراه شده که در گزارشاتشان به صورت مکتوب یا نقاشی و اسکیس هایی گنجانده شده است. علاقه ایشان به آثار تاریخی ایران همراه با تغییرات ساختار در نظام های فکری اجتماعی - علمی اروپاییان و پیدایش میل به اکتشاف در سایر کشورها به ویژه خاورمیانه تشدید شد. در این میان رویکرد تازه پادشاهان ایران به حفاری باستان شناسی و کشف عتیقات، فرصت مغتنمی را برای ورود و مداخله غربی ها در حوزه ثروت های فرهنگی ایران در ابتدا با انجام حفاری های باستان شناسی (و بیشتر عتیقه یابی) و بعدها مرمت آثار فراهم نمود. سیر این تاثیرگذاری ها از حضور و بررسی مقدماتی و پیمایش تا قراردادهای عظیم اکتشاف و باستان شناسی و درنهایت حضور به عنوان کارشناس مرمت، مرمتگر و تدوین طرح های مرمتی - معماری و تربیت کننده معمار ادامه یافت.این اقدامات، همواره این سوال را القا می نماید که آیا حضور کارشناسان خارجی (و به طور خاص غربی ها) با نیت کمک به حفظ و پاسداشت ثروت های فرهنگی کشور بوده یا منافع مستتری در پس نیت شان نهفته است آیا اقدامات ایشان پس از گذشت سال ها، هنوز به قضاوت صحیح برده شده است از سوی دیگر از موضع گیری متخصصان و منتقدان ایرانی عموما بر اساس حب و بغض بوده و کمتر پیش می آید تا نگاه منصفانه ای به عملکرد این افراد داشته باشیم.ازاین رو، این مجال در پی آن است که پس از بازگو نمودن روند تاریخی حضور کارشناسان خارجی در حوزه میراث فرهنگی، نگاهی به عملکرد این افراد در این حوزه داشته و به نقد مختصری از آن بپردازد.

Keywords:

ثروت فرهنگی , کارشناسان خارجی , باستان شناسی , حفاظت از ثروت های فرهنگی