بازشناسی مکتب معماری شیراز سدههای هفتم تا نهم هجری قمری

امنیت نسبی شیراز در دوران تاخت و تاز مغولان و یورش های تیمور در سده های هفتم تا نهم هجری و پیشینه غنی فرهنگی و هنری این شهر از قرون گذشته، موجب پدید آمدن مکتب شیراز در بسیاری از زمینه های هنری گردید. شیراز در این دوران صاحب آثار معماری مهم و متعددی بوده است. شیوه ی حاکم بر معماری ایران در این قرون، شیوه آذری نامیده می شود که حاصل در هم آمیختن معماری آذربایجان با شیوه های محلی رایج در مرکز و جنوب ایران است. شیراز پایتخت سیاسی، فرهنگی و هنری جنوب کشور و کانون گسترش مکتب هنری شیراز بوده است و طبیعتا می-توانسته مرکزی برای بسط و توسعه ی سنت های معماری جنوب ایران باشد. هدف پژوهش حاضر یافتن پاسخ این پرسش است که آیا سنن معماری رایج در شیراز می تواند واجد خصوصیات یک مکتب باشد به دلیل بروز حوادث طبیعی متعدد، آثار معدودی از معماری سده های هفتم تا نهم هجری در این شهر باقی مانده که بسیار نیز تغییر شکل یافته اند. با این حال آثار دست نخورده ای در دیگر شهر های فارس دیده می شود که شباهت زیادی با بناهای شیراز دارد. در این مقاله پس از تعریف یک مکتب هنری، معیارهای تعیین محدوده ی جغرافیایی حوزه ی نفوذ معماری شیراز مشخص شده و با انتخاب چهارده بنا از شیراز و شهرهای محدوده ی مورد نظر براساس تعریف مکتب، ضمن بیان ویژگی های معماری و آرایه ای هر بنا، خصوصیات مشترک آنها استخراج گردیده است. سپس به بحث درباره ی مختصات عام و متمایز کننده ی مشترک در مجموعه ی این آثار پرداخته شده و در نهایت ویژگی های مشخص مشترک در میان این بناها به گونه ای تدوین گردیده که بیانگر وجود مکتب معماری شیراز در سده های هفتم تا نهم هجری قمری است.

Keywords:

معماری ایران , مکتب هنری شیراز , مکتب معماری شیراز , آرایه های معماری شیراز