مهدی نصر - استادیار علوم سیاسی دانشگاه پیام نور شهرکرد

در فلسفه سیاسی با مفاهیم بسیار مهم و عمیقی از قبیل عدالت، آزادی، دولت، سیاست، اخلاق و . . . روبروییم. هر فیلسوف سیاسی نقطه شروع خود را از تعریف این مفاهیم آغاز میکند. در محیط انتزاعی، فیلسوفان هر یک میتوانند تعریفی از این مفاهیم داشته باشند. مثلا ارسطو عدالت را رعایت اعتدال تعریف کرده. یا راولز عدالت را همچون انصاف می داند که در موقعیت بنیادی و در حجاب جهل همه ما به آن اذعان داریم. اما مساله این است که این مفاهیم را نمی توان در محیطی غیرتاریخی و ایزولهشده مطرح کرد. زیرا انسان موجودی تاریخمند، موقعیتمند و انضمامی است. از طرف دیگر، هر یک از ما دارای موقعیت وجودی منحصر به فردی هستیم. یعنی از لحاظ قومیت، جنسیت، مذهب و ... با همدیگر تفاوت داریم. اما برای اینکه بتوانیم سیاست را ایجاد کنیم باید در مورد مفاهیم کلیدی سیاست دارای حداقلی از اجماع نظر باشیم. کلید دست یافتن به این اجماع نظر ممکن نیست مگر از طریق حوزه عمومی. حوزه عمومی یا گستره همگانی یا سپهر عمومی، امکانی در زندگی جمعی انسانهاست که با تحقق آن افراد جامعه میتوانند امور عمومی و مفاهیم فلسفی را به گفتگو بگذارند و در وضعیتی آزاد دور از تحمیلها و اجبارها، امر عمومی را مورد بحث و نظریات یکدیگر را مورد ارزیابی قرار دهند. بدین وسیله امکان رسیدن به یک توافق جمعی به حداکثر میرسد.

فلسفه سیاسی، حوزه عمومی، گفتگو، آزادی