علی اکبر تشکری بافقی
لاله محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد ایرانشناسی تاریخ

سده ی نوزدهم میلادی، عرصه ی آشنایی عمیق تر ایران با دولت های اروپایی میباشد. در این قرن نقش ایران به خاطر موقعیت جغرافیایی اش در نظر دولت های جهانی برجسته تر گردیده. همین تداوم و گسترش ارتباط ایران با سایر کشورها زمینه را برای خلق سفرنامه هایی که نویسندگان آنها با اهداف متفاوتی به ایران آمده بودند، فراهم کرد. این پژوهش، بر اساس روش تحقیق تاریخی و به صورت توصیفی، تحلیلی بر آن است تا به بررسی و تبیین پدیده قاجاری کردن ایران از نگاه اروپاییان بپردازد، چرا که با توجه به گسترهی توجه سفرنامه نویسان در عرصه های سیاسی و اجتماعی ایران اطلاعات آنها در زمینه هایی چون: نقش شاهزادگان در حکومت و کارکردشان در ولایات و ایالات، نتایج پخش شاهزادگان در سراسر کشور و مسیله جانشینی، ذی قیمت و برخی مواقع بی بدیل است. با آغاز حکومت قاجارها در ایران، فرهنگی از حکومت داری توسط آنها گسترش یافت که در آن شاهزادگان متعدد قاجاری، به عنوان حکام مناطق مختلفی از کشور منصوب می شدند. هر چند انبوه شاهزادگان، تسلط یکپارچه ی سلسله را تسهیل میکرد، اما ساز وکار تقسیم مناصب موانعی را در نظارت بر رفتار حکمرانان فراهم آورد. که جنبش مشروطیت تحدیدی بر شاه و وابستگانش به شمار میرفت. قاجاری کردن ایران نتایج مثبت و منفی بسیاری به دنبال داشت، و زمینه ی فساد، ظلم و ستم، ناامنی و دخالت های خارجی را فراهم آورد؛ که خود باعث انحطاط ایران در این دوره گردید. اما یکی از مهمترین آن نتایج بحران و اغتشاشی بود که بر سر مسیلهی ولیعهدی و جانشینی به وجود آمده و در مقاطعی کشور را با بحران و جنگ داخلی مواجه ساخته بود

قاجاریه، سفرنامه نویسان اروپایی، شاهزادگان، ولیعهدی