امید زهتاب ور - هییت علمی بخش آناتومی گروه علوم پایه، استاد مشاور انجمن علمی-دانشجویی آناتومی، جنینشناسی و تکنولوژی تولید مثل دامپزشکی، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران.
غزاله زندی - دانشجوی دکتری عمومی دامپزشکی دانشگاه تهران، عضو انجمن علمی دانشجویی آناتومی، جنین شناسی و تکنولوژی تولید مثل دامپزشکی دانشگاه تهران
سیدفخرالدین برقعی - دانشجوی دکتری عمومی دامپزشکی دانشگاه تهران، عضو انجمن علمی دانشجویی آناتومی، جنین شناسی و تکنولوژی تولید مثل دامپزشکی دانشگاه تهران

مقدمه: خزندگان به عنوان مهرهداران ردهی reptilia در میان جانوران شناخته میشوند که حدود 250میلیون سال پیش به وجود آمدند و دارای تنوع زیادی هستند. تا کنون بیش از 7780 گونهی خزندگان شناخته شده است. هدف از این مطالعه با توجه به عدم تمرکز بر روی این رده در واحدهای درسی دانشگاهی، بررسی آناتومیک و تهیه استانداردی از ساختار جمجمهی خزندگان و مقایسهی آنها جهت تسهیل امور تشخیصی از طریق روش پرکاربرد رادیوگرافی در کلینیک میباشد.روش کار: جمجمهی خزندگان نسبت به دوزیستان دارای بخشهای استخوانی بیشتری است. ناحیه گیجگاهی جمجمه طی مراحل تکامل، تنوع ساختاری قابل ملاحضهای پیدا کرده است. نیای باستانی خزندگان فاقد هر گونه مدخل گیجگاهی بودند. به این وضعیت ابتدایی که در آن سطح جمجمه یکنواخت و بدون مدخل است، آناپسید گفته میشود. در خزندگان امروزی این ویژگی مخصوص لاکپشتان است. بعضی گونهها دارای یک سوراخ منفرد بالا گیجگاهی در دو طرف جمجمه هستند که به آن یوراپسید میگویند. سقف کاسهی سر خزندگان بر خلاف دوزیستان که پهن و گسترده است، کمانی و برآمده است. در تعدادی از مارمولکها، یک سوراخ آهیانهای در محل چشم صنوبری یا چشم سوم وجود دارد که سایر خزندگان معاصر فاقد آن هستند. بحث و نتیجه گیری: پیشنهاد میشود بررسی دقیقتر بر روی هر یک از زیر ردهها و گونههای خزندگان به صورت مجزا صورت گیرد و در آن از روشهای پرکاربردی همانند رادیوگرافی بهره گرفته است.

جمجمه، خزندگان، آناتومی، رادیوگرافی