زینب کرمخانی - کارشناسی ارشد برنامه ریزی آموزشی دانشگاه مازندران

یکی از تحولات دوران معاصر که اثرات شگرفی را در عرصهی اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی به جای گذاشته و میگذارد مساله جهانی نشد است. جهانیشدن با تمام ابعادی که دارد بر تعلیم و تربیت اثرات فراوانی(مثبت و منفی) می گذارد که برای رویاروی با موارد فوق داشتن مهارت تفکر انتقادی امری ضروری است.متخصصان بزرگ تعلیم و تربیت با تاکید بر اهمیت تفکر انتقادی پرورش و آموزش آن را یکی از هدف هایاصلی تعلیم و تربیت میدانند. بر این اساس نظام آموزشی که باید خود را با جهانیشدنهمراه کند، به جای انتقال صرف اطلاعات به دانش آموزان، باید موقعیتهای مناسبی برای پرورش تفکر کودکان فراهم آورد. و این مهارت خود به خودی رشد ن میکند بلکه باید بهصورت نظری و عملی آموزش داده شود.لذا ضرورت دارد که نظام آموزشی و محتواهای درسی ماهیتا نقاد، ارزیاب و گزینشگر باشند . در این پژوهش، محتوای سوالهای کتاب های درسی فارسی و تعلیمات اجتماعی سه دوره ی(سوم، چهارم و پنجم) بر حسب مهارت تفکر انتقادی و مولفه های آن انجام شده است. نتایج حاصل از محتوا نشان میدهد، که در پایهی سوم ابتدایی به مقدار خیلی کم و در پایهی چهارم و پنجم به مقدار متوسط به پرورش مهارت تفکر انتقادی پرداخته شده است. و کتاب فارسی نیز بیشتر از تعلیمات اجتماعی به این مقوله بها داده است و در بین دوره ها دورهی چهارم ابتدایی بیشترو دوره سوم ابتدایی تر کم به این مهارت پرداخته استو از بین ها مولفه ی ی این نوع تفکر به مولفه تجزیه و تحلیل بیش ترین فراوانی و به مولفه ی ارزشیابی تر کم ین فراوانی تعلق دارد. و در کل، مجموعه کتاب های سه دوره به پرورش این مهارت خیلی تر کم از حد انتظار توجه شده است.

جهانیشدن، تفکر انتقادی، آموزش و پرورش، کتب درسی