صفورا احمدعلی پوری - دانشجوی کارشناسی ارشد موسسه آموزش عالی صنعتی مازندران، بابل
مریم رزقی - دکتری شهرسازی مدرس دانشگاه
راحله رستمی - استادیارعضوهییت علمی تمام وقت دانشگاه آزاد اسلامی واحدساری

مکان پدیدهای است که انسان در طول زندگی خود به آن معنا بخشیده و به آن وابسته می ی طراحی شود. وابستگی به مکان از کیفیت فضا و نحوه متاثر است. انسانها به تجربه حسی، عاطفی و معنوی خاص نسبت به محیطی که با آن سر وکار دارند، نیاز دارند. این نیازها از طریق تعامل صمیمی و نوعی همذات پنداری با مکانی که با آن سر وکار دارند، قابل تحقق است. محیط کالبدی و تاثیرات آن در زندگی روزمره مردم از مسایلی است که در سالهای اخیر از طرف متخصصین بسیاری مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. برای ایجاد حس مکان، محیط باید دارای کاراکتر و ساختاری ویژه باشد. مشخصات کالبدی مانند پیوستگی بصری، محصوریت بصری، تضاد و تنوع، دید، خروجی و ورودی، منظرسازی و نامگذاری از عناصر عینی هستند که حس مکان را افزایش و تقویت کرده، باعث ایجاد حسی قوی از فضا در استفادهکنندگان آن مکان میشود. عوامل کالبدی محیط، در شکلگیری معنای حس تعلق نقش وابسته را ایفا نموده و با تسهیل فعالیتها، منطبق بر الگوی رفتاری افراد و با تامین نیازهای استفادهکنندگان از مکان، در برقراری تعلق اجتماعی محیط موثر واقع شده و امکان ایجاد و ارتقاء پیوندهای اجتماعی در محیط را فراهم مینمایند. همچنین به عنوان مولفههای فرهنگی و نمادها، واسطه بصری در ایجاد ارتباط ذهنی بین استفادهکنندگان از مکان را فراهم مینمایند. در جامعه امروزه فضاهای عمومی فرهنگی بهواسطه عدم حضور شهروندان با گذشت زمان بعد اجتماعی خود را از دست میدهند. وجود عنصر حس تعلق به مکان در فضاهای فرهنگی و معماری موجب تبدیل مکانی با خصوصیات ویژه میشود که موجب حضور هرچه بیشتر افراد و افزایش تعاملات اجتماعی و کیفیت محیط میگردد.

طرح کالبدی، حس تعلق به مکان، فضای فرهنگی