مریم مسلمی منفرد - دانشجوی کارشناسی ارشد جزا و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج
داریوش بابایی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یاسوج

به طور کلی باتوجه به ناکارآمد بودن مجازات حبس بخصوص حبسهای کوتا مدت، ناکامی و شکست زندان درتوفیق به اهداف پیشگیرانه، بازپرورانه و بازدارنده جرم و جنایت اشخاص، زمانی است که ذهن حقوقدانان، اساتید ومتصدیان نظام های عدالت کیفری بویژه متولیان امر زندانبانی را در سرتاسر جهان به تحرک و تجسس واداشته است.بر همین اساس طرح اندیشه های جایگزین حبس، همچون لایحه ی مجازات های اجتماعی جایگزین زندان و مکانیسمهای کاهش جمعیت کیفری با رویکردی نوین به مقوله زندان را به عنوان الگویی کارساز و سودمند جهت برون رفتاز این معضل، مورد توجه نظام های قضایی و محققان مختلف قرار گرفته است. در این میان یکی از روشهایجایگزینی که به نظر میرسد نقش مهمی در کاهش جرم و جنایت و پیشگیری از وقوع آن داشته باشد، موضوع ارایهخدمات به عنوان مجازات جایگزین حبس در قانون مجازات اسلامی ایران مصوب 1392 می باشد. بنابراین با توجه بهاهمیت این موضوع در جوامع بشری در مطالعه حاضر به بررسی مجازات خدمات عمومی رایگان به عنوان یکی از اینمجازاتها پرداخته میشود. به طور کلی از جمله نکات مثبت موجود در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 ، بحثمجازاتهای جایگزین حبس است. که انواع و شرایط آن در ماده 64 این قانون بیان شده است. اصولا کیفرهایجایگزین خدمات عمومی اگر چه شاید از نگاه برخی هنوز نهادینه نشده باشد. اما استفاده از آن در پاره ای موارد،بویژه از سوی قضات دادسرا و دادگاه های رسیدگی کننده به جرایم مختلف، نشانگر تاثیر مثبت این حرکت جدیدقضایی بر بزهکاران جامعه است. چراکه استفاده از مجازاتهای جایگزین خدمات با داشتن آثار مثبتی همچون جدانکردن افراد از خانواده، پیشگیری از تکرار جرم و مفاسد مجازات حبس و ممکن ساختن اصلاح وضع اخلاقی وتربیتی بزهکار، به نظر می رسد در بازدارندگی مجرمان نقش بهتری از کیفر حبس در زندان داشته باشد. به همینجهت نیازمند توجه خاص قانون گذار می باشد. همچنین قابل ذکر است که تعیین انواع خدمات عمومی و دستگاه ها وموسسات دولتی و عمومی پذیرنده محکومان و نحوه همکاری آنان با قاضی اجرای احکام میباشد.

مجرم، جرم، حبس، خدمات عمومی، مجازات های جایگزین حبس