زهرا سجادی - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کازرون

استکبار از مفاهیم و واژگان کلیدی در قرآن کریم است و آیات زیادی به بررسی این مفهوم پرداخته است. استکبار با مشتقات آن 48 بار در قرآن آمده است. گرچه از واژه های دیگری همچون، کبر، تکبر، کافر، طاغوت و ... هم استفاده شده است. از نگاه قرآن نشانه ی اصلی استکبار به همان کبر و خودبرتربینی بر می گردد. یعنی حق ناپذیری و تسلیم نشدن در برابر حق و گردن فرازی در برابر حقوق دیگرانف خط مشی قرآن کریم بیان گر حضور فعال دو جریان، الهی و استکباری است که از نظر قرآن خودی استکباری در انسان و جامعه اثار و پیامدهای مخرب در دو سطح فردی و اجتماعی به جا می گذارد. بنابراین هدف اصلی این مقاله تبار شناسی استکبار از دیدگاه نظامی بوده و مواردی از قبیل درگیری و دشمنی با حق، عجز از برخورد نظامی، اتاهم زنی و کشتن مخالفان استکبار در آن نقش دارد و این عوامل در بعد نظامی موثر بوده است. محقق آن را مورد بررسی قرار داده است. با این حال در طول تاریخ بشر علاوه بر پیامبران و امامان، مصلحانی یافت می شدند که جانانه در برابر زورگویی های آنان مقاومت می کردند و دیگران را به پای داری قرار می خواندند، یکی از چهره های بارز و نستوه امام خمینی ره است که به راستی پرچم دار مبارزه با استکبار دوقرن حاضر محسوب می شود.و اهداف دیگر این که از دیدگاه مفسرین و محدثین، مورد ارزیابی قرار گیرد و حتی برای استفاده طلاب و دانشجویان رشته علوم قرآن و حدیث و علوم سیاسی موثر واقع شود. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی از منابع کتابخانه ای و اسنادی، تبارشناسی استکبار در بعد نظامی از نظر قرآن به کاوش نشسته است تا به شرح و تفسیر آن بپردازد. در این تحقیق سعی بر این شده است که معانی لغوی و اصطلاحی استکتبار، استضعاف و دیگر یافته هایی که در بالا ذکر گردیده است بپردازد. یافته ها حاکی از آن است که در عرصه اجتماعی، سنت های الهی حاکمند که تبدیل ناپذیر و تغییر پذیرنیستند. از این روست که طبق سنت تغییرناپذیر الهی، مستضعفان بر مستکبران پیروز خواهند شد.

تبار، استکبار، عجز