مینو طباطبایی - استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه پیام نور
زهرا هادیان - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی دانشگاه پیام نور

تربیت شهروندی از ارکان اساسی زندگی اجتماعی و فرهنگی انسان در جامعه امروز است. براین اساس، این مولفه از مباحث اساسی جامعه شهری در هر دوره تاریخی از زندگی انسان می باشد. در این تحقیق سعی شده است به بررسی و تحلیل جایگاه مولفه های تربیت شهروندی در محتوای برنامه درسی در دوره مقطع ابتدایی پرداخته شود؛ جامعه آماری تحقیق مذکور کتاب های بخوانیم و تعلیمات اجتماعی (سوم تا ششم ابتدایی) می باشد، که با روش توصیفی از نوع کمی مورد بررسی قرار گرفته است. بدین مبنا ابتدا در یک مطالعه ی مقدماتی مقولات تحقیق با توجه به چارچوب تیوریک از متن کتابهای بخوانیم و اجتماعی چهارکلاس مقطع ابتدایی (سوم، چهارم، پنجم و ششم) استخراج شدند، سپس این مقولات در پرسشنامه ی معکوس درج و دوباره به متن مراجعه و داده ها از متون مورد نظر جمع آوری گردیده و در انتها اطلاعات با استفاده از نرم افزار SPSS21 و به صورت آمار توصیفی و جداول یک بعدی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. ماحصل تحقیق براین اشاره دارد که در این کتابها به ارزش های مذهبی بیش از سایر مقولات توجه شده است. از آنجا که دین در ایران نهاد بسیار با نفوذی است می توان با استفاده از آن به آموزش مفاهیمی همچون برابری نژادی، جنسیتی، صلح و ... پرداخت که در کتب درسی کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. لذا با توجه به فاصله محتوای کتابهای درسی با آموزش های شهروندی که منجر به اصلاح جامعه بشری و توسعه پایدار می شود. ضرورت بازنگری و بازاندیشی تمام ابعاد و عناصر برنامه درسی موجود مورد توجه و تاکید قرار گیرد. زیرا در کتابهای درسی چنانچه تحقیقات نشان می دهند به برخی از مولفه های شهروندی حتی اشاره ای نشده است که این می تواند در آینده معضلات بزرگ و غیر قابل جبرانی را در پیش داشته باشد. در پایان تحقیق به ارایه راهکارهایی در جهت هموارنمودن مسیر پرداخته شده است.

تربیت شهروندی، کتاب درسی بخوانیم، کتاب درسی تعلیمات اجتماعی، برنامه درسی، مقطع ابتدایی