مرتضی محسنی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران
آرمان ذرات شعاع - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران

یکی از بن مایه های پررنگ در تاریخ ادب پارسی، بن مایه عرفان و بیان تجارب عرفانی در قالب نظم و نثر بوده است تجربه ی دینی دارای معنای مخصوصی است که از سوی برخی فلاسفه ی دین تبیین شده است تجربه زمانی دینی است که غیر از تجربه های متعارف بوده و متعلق آن موجودی فوق طبیعی باشد. اگر موضوع تجربه، خداوند یا تجلیات او باشد و به نحوی در ارتباط با خداوند قرار گیرد یا خداوند به عنوان حقیقی غایی در آن رخ بنماید، تجربه ، دینی خواهد بود. یکی از طبقه بندی های مطرح شده در بحث تجربه ی دینی طبقه بندی سویین برن است وی تجارب دینی را به پنج دسته ی تجربه ی خداوند یا حقیقت غایی به واسطه شیء محسوس، تجربه ی خداوند یا حقیقت غایی به واسطه ی شیء محسوس و نامتعارف، تجربه ی خداوند به واسطه ی پدیده ی شخصی قابل توصیف، تجربه ی خداوند به واسطه ی پدیده ی شخصی غیر قابل توصیف و تجربه ی خداوند بدون واسطه تقسیم می کند. رضا امیرخانی نویسنده ای است که در آثارش، دین، جایگاه ویژه دارد. در این مقاله، رمان های امیرخانی بر اساس مولفه های پنج گانه ی فوق مورد بررسی قرار گرفت. دستاورد پژوهش ناظر بر این است که در قسم تجربه ی خداوند به کمک پدیده ی شخصی قابل توصیف هریک از شخصیت های داستان با دیدگاه مخصوص به خود، تعابیری از مسایل مختلف دینی ارایه می دهند. در قسم تجربه ی خداوند به کمک امر محسوس همگانی افراد، حوادث را براساس اعتقاد خود به خداوند و دیگر وابستگان دینی تفسیر می کنند و در تجربه ی خداوند به کمک امر محسوس مشاع، متعلق تجربه در ظاهر برای همگان قابل مشاهده نیست و مختص به شخصیت داستان است.

تجربه ی دینی، رضا امیرخانی، سویین برن