جبار هادی قورقی - کارشناس اداره منابع طبیعی شهرستان دهگلان، بخش یگان حفاظت، استان کردستان، ایران
خالد اوسطی - استادیار، گروه مهندسی مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
محمد شرافتی - کارشناس ارشد آبخیزداری، سازمان جنگلها مراتع و آبخیزداری کشور، تهران، ایران

فرسایش خاک پیامدهای نامناسب متعددی را به همراه دارد از جمله تشدید فقر خاک، غیرقابل کشت نمودن اراضی و کاهش تولید محصولات کشاورزی که باعث کاهش درآمد، مشکلات اجتماعی - اقتصادی و مهاجرت روستایان می گردد. پژوهش حاضر به مقایسه مقدار رواناب و رسوب ناشی از وقایع متعدد بارش طبیعی در کرت های صحرایی دارای شرایط متفاوت قرق حوضه معرف زوجی خامسان پرداخته است. نتایج حاصله نشان می دهد مقدار رواناب و رسوب در حوضه شاهد بیشتر از حوضه نمونه تحت قرق می باشد. متوسط کل رسوب کرت ها در رگبارهای ثبت شده در حوضه نمونه 0/059 و در حوضه شاهد 0/068 تن در هکتار و رسوب دهی متوسط سالانه حوضه نمونه 6/306 و حوضه شاهد 7/492 تن در سال برآورد شد. تفاوت در میزان رواناب و رسوب به دلیل تاثیر مثبت عملیات قرق و افزایش پوشش گیاهی در حوضه نمونه و به هم ریختگی و تخریب خاک بر اثر حرکت دام در حوضه شاهد می باشد. همچنین در حوضه نمونه، به ترتیب کرت های واقع در دامنه های شرقی، غربی و شمالی و در حوضه شاهد به ترتیب کرت های واقع در دامنه های شمالی، شرقی و شمال غربی، دارای بیشترین حجم رواناب و رسوب بوده اند. جهت دامنه به عنوان فاکتور مهمی در تولید رواناب و رسوب قلمداد میگردد اما گاها بافت خاک و تغییر در میزان چرای دام و موقعیت کرت ها بر نتایج حاصله تاثیر مستقیم داشته اند.

وقایع بارش - رواناب، رسوب، جهت دامنه، حوضه معرف زوجی خامسان