وحیده شاهینی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشگاه فردوسی مشهد
اکرم حسینی - استادیار دانشکده معماری، شهرسازی و هنر اسلامی ، دانشگاه فردوسی مشهد

امروزه با افزایش جمعیت و روند سریع شهرنشینی، مسکن های انبوهی درحال ساخت است که توجه بیش از اندازه به مسایل کمی آن، کیفیتمحیط زندگی درحد یک سرپناه تنزل پیدا کرده است. این امر موجب بیگانگی انسان با مکان و در نهایت کاهش حس تعلق به مکان گردیدهاست. کاهش حس تعلق به مکان به عنوان تنها حسی که یک فضای سکونت را از دیگر فضاهای معماری جدا می کند، موجب شده تا ساکنان آنکمترین وابستگی را به فضای زندگی خود داشته باشند و فضای زندگی برای آن ها به فضایی کسالت آور و یکنواخت و بدون انگیزه، تنها جهتسکونت تبدیل گردد. به همین دلیل این پژوهش در صدد است، تا با در نظر گرفتن راهکارهای موثر در تقویت حس تعلق در حیاط به عنوان یکفضای باز مسکونی، به یک طراحی خوب و با کیفیت برای محیط زندگی انسان دست پیدا کند. چرا که فضای باز مسکونی علاوه بر تامین نور وروشنایی فضاهای داخلی و تهویه طبیعی، به عنوان فرصتی برای ارتباط بیشتر با طبیعت و مکانی برای تعاملات اجتماعی است. پس هدف اصلی دراین تحقیق، توجه به فضای باز برای اعضای خانواده در راستای حس تعلق به مکان ساکنان آن است؛ که برای رسیدن به این امر، بر اساس روشپژوهش شناختی به بررسی ادبیات موضوع پرداخته شده است، سپس با انجام مطالعات کتابخانه ای و با بیانی تحلیلی توصیفی، مولفه های تاثیرگذار در ارتقا حس تعلق به مکان استخراج گشته است. نتایج پژوهش نشان می دهد، حس تعلق به مکان از معیارهای ارزیابی محیط های با کیفیتاز جمله در حیاط خانه ها بوده است؛ که عوامل بسیاری بر روی آن ها تاثیرگذار است. در این پژوهش، سه مولفه اصلی: حس امنیت و آزادی،انعطاف پذیری و محصوریت فضایی به همراه راهکارهای طراحی آن ها به تفصیل بررسی شده است.

مسکن، مکان، حس تعلق، حیاط، فضای باز مسکونی