کاربرد تزیینی و مفهومی نقوش شمسه در بناهای مذهبی

مهمترین ویژگی هنر اسلامی کاربرد نوعی از هندسه و معماری پارامتریک علی الخصوص از قرون میانه اسلامی بهبعد است که متاثر از پیشرفت علوم ریاضی و هندسه در میان دانشمندان مسلمان بوده است. البته از دیگر دلایل بنیادینبروز وظهور این هنرهای تزیینی می توان به ممنوعیت تصویرگری در دین اسلام درسده های ابتدایی اشاره نمود که پس ازرشد و نضج و تکامل به بروز مفاهیم نمادین و عرفانی نهفته و رمزوار دراین نقوش هندسی تبدیل می گردد . در این نوشتارتلاش بر آن است که اشکال هندسی شاخص در تزیینات مختلف چوبی، کاشی و ..... با محوریت نقوش شمسه معرفی شدهو حتی الامکان ارتباط بین کاربرد کالبدی آنها در بناهای مذهبی با مفاهیم عرفان اسلامی و همچنین زبان نمادین آنها درارتباط با مفاهیم و آموزه های خاص دین اسلام در حد امکان ترجمه شود . بی شک کاربرد فروان اشکال هندسی خاص درقالب معماری پارامتریک در بناهای مذهبی اسلامی بخصوص نقوش شمسه و ستاره در دوران اوج شکوفایی هنر معماریاسلامی از مبانی اعتقادی خالص و خاصی سرچشمه یافته که بسیاری از ابعاد و اغراض و پیام های آن همچنان برای ماپوشیده و مستور باقیمانده است . دریک نگرش کلی می توان انتخاب و بکاربستن این اشکال هندسی شبیه ستاره و شمسهرا به مثابه تشعشع نور تلقی نمود که تجلی وجود حق را در ادارک مومن تلقی می نماید و اما از دیگر مفاهیم بارز قابلادراک این نقوش زیبا که واجد تاثیر بسیارعمیق بصری بوده و به لحاظ تقارن و تکرار و میل به منظم و الزام به انتظاممرکزی و ..... نشان از حرکت از وحدت به سمت کثرت و بالعکس دارد ، فلسفه وحدت وجود را به صورتی زیبا تصویرگرشده است . مواد و روش تحقیق در این مقاله مبتنی بر منابع کتابخانه ای و مقالات مرتبط می باشد.

Keywords:

نقوش هندسی , نقش شمسه , تزیینات معماری اسلامی , مفاهیم نمادین , مبانی عرفانی