امین بنی اسدی مقدم - دانشجو کارشناسی ارشد آب و سازه های هیدرولیکی دانشگاه صنعتی شاهرود
رامین امینی - دانشیار گروه عمران ، دانشگاه صنعتی شاهرود ، شاهرود ، ایران

رودخانه ها همیشه مسیر خود را با بهنرین شیب ملایم به سمت دریا ها و یا دریاپه ها انتخاب می کنندکه دچار آشفتگینشوند به همین خاطر وقتی شیب سطح زمین بیشتر از شیبی است که رودخانه حالت نرمال خود را از دست می دهد،رودخانه به حالت مارپیچ در آمده تا بتواند مسافت بیشتری طی کند همین امر سبب می شود شیب کمتر شود و رودخانهها تبدیل به مارپیچ هایی می شوند به همین دلیل انسان ها در بعضی مواقع با از بین بردن این مارپیچ ها و مستقیم کردنرودخانه می توانند شرایط هیدرولیکی ، سیل و... را تحت کنترل خود گیرد . با مستقیم سازی تغییراتی در دبی،مورفولوژی، شیب و.. به وجود می آید مستقیم سازی پیچ و خم ها (یا یکسویه سازی) به عنوان یکی از جدی ترین اشکالکانال سازی در رودخانه، باعث کوتاه شدن طول کانال، افزایش شیب و کاهش ارتفاع سیل می شود. هرچند، مستقیمسازی با افزایش ظرفیت انتقال رسوب محدود به ناحیه مستقیم سازی شده باعث بی ثباتی در تعادل یا گرید رودخانه نیزمی گردد . چنانچه رودخانه ای را مستقیم کنیم ضریب زاویه ای رودخانه (سینوزیته) کم می شود و باعث ایجاد دریاچههای نعل اسبی می شود وتغییرات زیادی در مورفولوژی رودخانه می گردد علاوه بر تغییرات در شیب ، سرعت و دبیتغییرتی در اکوسیستم محل ایجاد می شود که حتی موجب به وجود آمدن یک اکوسیستم جدید و یا نابودی یک اکوسیتممحل می شود . در این مقاله یک مدل عددی با زبان ویژوال بیسیک در محیط Excel نوشته شد برای صحت سنجی این شبیه سازی با داده ها و اطلاعات عینی که آقایان پارکر ، تالبوت و لاپوینت طی چندین سال بر روی رودخانه ی سنتمارگاریت کانادا که برای تسهیل ساخت بزرگراه مستقیم سازی شد بدست آورده اند.

مورفولوژی رودخانه، ضریب زاویه ای، اکوسیستم ، نعل اسبی