سرور خرم دل - دانشجوی دکتری گروه زراعت، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه فردوسی مشهد
علیرضا کوچکی - عضو هیات علمی گروه زراعت، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه فردوسی مشهد
مهدی نصیری محلاتی - عضو هیات علمی گروه زراعت، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه فردوسی مشهد

بمنظور بررسی تاثیر نظام های زراعی با نهاده های مختلف بر تنوع، ترکیب و تراکم علف های هرز در ذرت (Zea mays L.) آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 88-1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سه نظام زراعی کم نهاده، متوسط نهاده و پرنهاده بودند. نظام کم نهاده با 30 تن کود دامی و نظام کم نهاده با 30 تن کمپوست، بدون عملیات آماده سازی زمین و وجین دستی، نظام متوسط نهاده شامل 15 تن در هکتار کمپوست، 150 کیلوگرم در هکتار اوره، دو مرتبه عملیات آماده سازی زمین و علفکش توفوردی (در مرحله پنج برگی ذرت، به میزان 5/1 لیتر در هکتار) و یک مرتبه وجین دستی و نظام پرنهاده شامل 300 کیلوگرم در هکتار اوره، چهار مرتبه عملیات آماده سازی زمین و پاراکوات (بعد از کاشت، به میزان 2 لیتر در هکتار) و توفوردی (در مرحله پنج برگی ذرت، به میزان 1/5 لیتر در هکتار) بودند کود دامی پوسیده و کمپوست در زمان کاشت و کود شیمیایی 25 روز پس از کاشت (اوره به میزان 150 و 300 کیلوگرم در هکتار به ترتیب برای نظام های متوسط نهاده و پرنهاده) به خاک افزوده شد. نمونه برداری از جمعیت علف های هرز در سه مرحله ابتدا، وسط و انتهای فصل رشد انجام شد. نتایج نشان داد که در بین تیمارهای مختلف مدیریت نظام زراعی، تاجریزی سیاه (Solanum nigrum) با دامنه 75/00-9/09 درصد بیشترین فراوانی نسبی را نسبت به سایر گونه های علف هرز داشت. نظام کم نهاده بر پایه کود دامی بیشترین تعداد گونه علف هرز را به خود اختصاص داد. اثر مدیریت نظام های زراعی بر وزن خشک و شاخصهای تنوع علف های هرز معنی دار بود. بیشترین و کمترین وزن خشک علف های هرز به ترتیب در نظام کم نهاده بر پایه کود دامی و نظام پرنهاده مشاهده شد. در مرحله اول، دوم و سوم نمونه برداری، بیشترین شاخص تنوع مارگالف در نظام کم نهاده بر پایه کود دامی (به ترتیب با 5/3، 5/4 و 3/3) و کمترین میزان آن در نظام پرنهاده (به ترتیب با 0/8، 2/3 و 2/6) به دست آمد. بیشترین میزان شاخص تنوع شانون در مرحله اول، دوم و سوم نمونه برداری در نظام کم نهاده بر پایه کود دامی (بترتیب با 0/5، 0/7 و 0/6) و کمترین آن در نظام پرنهاده (به ترتیب با 0/1، 0/4 و 0/3) حاصل شد. دلیل کاهش تعداد و وزن خشک علف های هرز در نظام پرنهاده در مقایسه با سایر نظام ها بدلیل کنترل شیمیایی آنها در طی فصل رشد و اعمال سیستم های خاک ورزی فشرده و تراکم بالای ذرت بود.

شاخص شانون، شاخص مارگالف، عملیات زراعی