سجاد راستگو - دانشجوی کارشناسی ارشد اگرواکولوژی دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز
امیر آینه بند - استاد دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز
اسفندیار فاتح - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز

به منظور مطالعه پتانسیل تولید و توان رقابتی گیاهان کنجد (Sesamum indicum L.) و ماش ،(Vigna radiata L.)، آزمایشی تحقیقاتی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در تابستان 1391 اجرا شد. طرح آزمایشی به صورت کرت های یک بار خورد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی و با سه تکرار بود. تیمار اصلی شامل دو آرایش کشت (فواصل بین ردیف 50 و 75 سانتی متر) بود. عامل فرعی نسبت های مختلف تراکمی گیاهان در پنج سطح (شامل نسبت 0، 25، 50، 75 و100% تراکم بوته) بود. خصوصیات عملکرد و واکنش رقابتی گیاهان در الگوی کشت بررسی شد. این آزمایش نشان داد که بیش ترین عملکرد دانه در نسبت تراکمی 50+50% بدون تاثیر معنی دار افزایش فاصله ردیف از 50 به 75 سانتی متر به دست آمد (به ترتیب 2/05 و 2 تن در هکتار). در اکثر موارد عملکرد دانه ی کنجد بیش تر از ماش بود. با افزایش نسبت تراکمی هر یک از گیاهان، عملکرد دانه ی هر یک از آن ها نیز بهبود یافت. افزایش فواصل بین ردیف، شاخص برداشت مخلوط را بهبود داد (از 26/6 به 32/8) که در اکثر حالات به علت افزایش عملکرد دانه و کاهش عملکرد بیولوژیک بود. مقدار شاخص نسبت برابری زمین در کلیه ی الگوهای مخلوط بیش تر از یک بود که بیان گر برتری کشت مخلوط دو گیاه نسبت به تک کشتی است. البته گیاه کنجد توان رقابتی بیش تری نسبت به ماش داشت. لذا در تیمار هایی که بیش ترین عملکرد مخلوط را دارا بودند، کنجد گونه ی غالب مخلوط بود.

آرایش کشت، درجهی تهاجمی، شدت رقابتی، نسبت برابری زمین، نسبت تراکمی