فریبا زرقانی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
علیرضا کریمی - دانشیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
امیر لکزیان - استاد گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
رضا خراسانی - دانشیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

زعفران ،(Crocus sativus L.)، یکی از گیاهان مهم اقتصادی ایران و جهان است. استان های خراسان رضوی و جنوبی مهم ترین مناطق کشت زعفران در ایران هستند. با وجود اهمیت این گیاه، تاکنون پژوهش های اندکی درباره تاثیر ویژگی های خاک بر رشد این گیاه انجام شده است . هدف اصلی این پژوهش ارزیابی تاثیر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک بر رشد بنه های زعفران بود. برای این منظور، 30 نمونه بنه زعفران از مزارع سه تا پنج ساله شهرستان تربت حیدریه با مدیریت زراعی تقریبا مشابه و یکسان، در شهریور ماه 1391 جمع آوری گردید. همچنین، از خاک محدوده رشد بنه ها (عمق صفر تا 30 سانتی متر) نمونه برداری شد. برخی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک شامل نیتروژن کل، فسفر فراهم، پتاسیم قابل استفاده، کلسیم، منیزیم، سدیم pH و هدایت الکتریکی در عصاره اشباع خاک، آهن، مس و روی قابل عصاره گیری با DTPA، کربن آلی خاک، کربنات کلسیم معادل و درصد ذرات شن و سیلت و رس خاک تعیین گردید. قطر و وزن تر و خشک بنه زعفران و مقدار کل آهن، مس و روی اندازه گیری شد . نتایج نشان داد که همبستگی بین ویژگی های خاک با قطر و وزن خشک بنه ضعیف بود که نشان دهنده وجود روابط غیرخطی بین ویژگی های رشدی بنه و ویژگی های خاک بود. به همین دلیل، از شبکه عصبی پرسپترون چند لایه، روابط بین پارامترهای خاک و بنه زعفران تعیین گردید. نتایج شبکه عصبی پیشنهادی حاکی از 94 درصد رابطه قطر بنه زعفران و 92 درصد رابطه وزن خشک بنه زعفران را با ویژگی های خاک بود. نتایج آنالیز حساسیت دو مدل شبکه ، عصبی نشان داد که هدایت الکتریکی، روی، نیتروژن pH، فسفر، پتاسیم و درصد سنگریزه خاک مهم ترین ویژگی های موثر بر وزن خشک بنه و ویژگی های درصد شن، عنصر مس، درصد سیلت، درصد رس، هدایت الکتریکی، SAR، روی و فسفر خاک، به ترتیب، مهم ترین ویژگی های موثر بر قطر بنه زعفران بودند.

آنالیز حساسیت، شبکه عصبی، مدل سازی، وزن بنه