غلامحسین شمعانیان - استادیار گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران
مریم کیااشکوریان - کارشناسی ارشد زمین شناسی اقتصادی، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

پهنه البرز شرقی حاوی پالیوسل ها و بوکسیت هایی است که علاوه بر رویدادهای گسترده زمین شناسی حکایت از تغییرات دیرینه اقلیمی در این پهنه از ایران دارد. منطقه خوش ییلاق در50 کیلومتری جنوب شرق آزاد شهر قرار دارد. توالی چینه شناسی این منطقه حاوی پالیوسل های کالکریتی در ماسه سنگ های دونین سازند پادها و یک افق بوکسیتی کارستی در بین سنگ آهک های پرمین و سنگ آهک های دولومیتی تریاس است. شواهد بافتی و کانی شناسی بیانگر تشکیل پالیوسل ها در اقلیم خشک تا نیمه خشک و تشکیل بوکسیت ها در اقلیم گرم و مرطوب است. همچنین گستره شاخص های هوازدگی، افزایش هوازدگی شیمیایی از پالیوسل های دونین به سمت بوکسیت های پرموتریاس را نشان می دهد. داده های زمین شیمیایی همراه با شواهد زمین شناسی پیشنهاد کننده بازالت های سازند سلطان میدان به عنوان سنگ مادر پالیوسل ها و بوکسیت های مورد مطالعه است. تلفیق داده های بافتی، کانی شناسی و زمین شیمیایی شاهدی بر پایین بودن دما، کمبود میزان بارش و هوازدگی ضعیف شیمیایی در طول تشکیل پالیوسل هاست. برعکس، بالا بودن دما و میزان بالای بارش باعث پیشرفت هوازدگی شیمیایی در زمان تشکیل بوکسیت ها شده است. پالیوسل های دونین سازند پادها و بوکسیت های پرموتریاس منطقه مورد مطالعه نشانه های خوبی برای تشخیص شرایط دیرینه اقلیم هستند.

دونین، پرموتریاس، پالیوسل، بوکسیت، دیرینه اقلیم