باقر قرمزچشمه - کارشناس پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
محمد جواد پوراغنیایی - کارشناس بخشمنابع آب، شرکت مهندسین مشاور قدس نیرو

بیش از ٧٠ درصد کشور را مناطق خشک و نیمه خشک تشکیل میدهد که رژیم بارندگی این مناطق نامنظم بوده وبیشتر بارش درفصل زمستان رخ می دهد. اغلب، بارش در مناطق خشک دارای شدت بالا و مدت کم بوده و بصورت سیلاب ظاهر می شود. سیلاب سالانه خسارت زیادی را به تاسیسات و مزارع وارد می نماید که این موضوع اهمیت سیلاب و کنترل آن را مشخص می نماید. دربخش شمالی استان مرکزی، ( فراهان) تعدادی سد کوتاه خاکی به منظور کنترل و بهرهوری از سیلاب احداث گردیدهاست ۰ این منطقه با بارش ۳۰۰ میلیمتر، نیمه کوهستانی بوده و دارای حوزهای کوچکی است که مستقیما وًًًًارد دشتهای سیلابی با کاربری کشاورزی میشود. در این تحقیق، مدیریت جامع منابع آب منطقه بررسی و عملکرد سدها بخصوص از نقطه نظر اقتصادی بودن و تامین آب، مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور ابتدا پرسشنامه هایی تهیه و توسط زارعان منطقه تکمیل گردید. در پرسشنامه ها میزان تولید محصولات عمده منطقه در قبل و بعد از احداث سد در نظر گرفته شد. هزینه های احداث هر یک از سدها استخراج و با در نظر گرفتن عمر مفید متوسط ۲۵ ساله، اقتصادی بودن این سدها بررسی گردید. در نهایت احداث این سدها ضمن جلوگیری از تخریب سیلاب، باعث ذخیره آب در دوره های بارندگی شده و استفاده بهینه از آب ذخیره شده در دوره زراعی ( ماههای خرداد، تیر و مرداد) را به همراه داشته است. این طرح منجر به رونق کشاورزی (بخصوص کشت دوم) و ابراز رضایت زارعان گردیده است.

منابع آب, سد کوتاه خاکی, مناطق روستائی, نیاز آبی, تولید