علی اکبر عنابستانی - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
علی قربانی - دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

هدف: دهیاری ها یک نهاد عمومی غیردولتی با شخصیت حقوقی مستقل هستند که برخی از خدمات عمومی را در محدوده قانونی و خدماتی روستاها انجام می دهند. هدف اصلی از انجام تحقیق حاضر، بررسی وضعیت منابع درآمدزای محلی در سطح دهیاری های استان خراسان شمالی و عوامل موثر بر میزان درآمد محلی و درصد آن در کل درآمد سالانه هر دهیاری می باشد. روش: روش تحقیق در این مطالعه، ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، توصیفی- تحلیلی و همبستگی است. جامعه آماری تحقیق، 678 روستای دارای دهیاری واقع در استان خراسان شمالی در سال 1392 هستند و حجم نمونه، 58 روستا است که با استفاده از فرمول کوکران محاسبه شده است. یافته ها: سهم درآمدهای محلی از کل درآمد سالانه دهیاری ها، کمتر از 15/8 درصد است و در توزیع فضایی آن در شهرستان ها، بالاترین میزان درآمدزایی محلی به شهرستان شیروان با 28/1 درصد و پایین ترین آن به شهرستان تازه تاسیس و مرزی راز و جرگلان (وحدت) با ضریب 1/1 درصد اختصاص یافته است. ازبین ویژگی های مکانی و فضایی روستاهای موردمطالعه، فقط بین تعداد جمعیت و نرخ رشد جمعیت در نیم دهه 1390-1385، رابطه معناداری با شاخص های درصد درآمد محلی از کل درآمد سالانه، با ضریب 0/481 تا 0/622 و با میزان کل درآمد محلی هر دهیاری، با آماره 0/442 تا 0/795 وجود داشته است. محدودیت ها/ راهبردها: دست یابی به اطلاعات مالی دهیاری ها از چالش های پژوهش حاضر محسوب می شود. راهکارهای عملی: با توجه به یافته ها، راهکارهای تهیه طرح جامع راهبردی درآمدی پایدار دهیاری ها، تاسیس انواع شرکت های تعاونی و متمرکزکردن ماشین آلات دهیاری ها در آن، تعیین حریم برای روستاها برای دریافت عوارض از معادن و کارخانه ها، افزایش سهم درآمدهای جرایم راهنمایی و رانندگی و غیره پیشنهاد شده است. اصالت و ارزش: پژوهش حاضر از این نظر دارای اهمیت است که می توان با شناسایی سهم درآمدهای محلی، به افزابش این منابع و بالابردن ضریب توفیق دهیاری ها اقدام نمود.

منابع درآمد محلی، ویژگی های فردی، عوامل مکانی فضایی، مدیریت روستایی، خراسان شمالی