بررسی عوامل اقتصادی و اجتماعی تغییرات کاربری اراضی (مطالعه موردی: شهرستان محمودآباد)

هدف: هدف از این پژوهش، شناخت میزان تغییر کاربری اراضی کشاورزی، جنگلی و اراضی ساخته شده به ترتیب سال های 1357، 1368، 1381 و 1394، شناخت پراکنش جغرافیایی تغییر کاربری اراضی کشاورزی شهرستان محمودآباد طی چهار دهه اخیر و شناخت عامل تغییر کاربری اراضی کشاورزی و جنگلی در شهرستان محمود آباد است. روش: روش این تحقیق، تجربی- تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی است. به منظور گردآوری داده های مورد نیاز از دو روش اسنادی و میدانی (از طریق تکمیل 220 پرسش نامه) استفاده شد. روایی پرسش نامه توسط جمعی از اساتید جغرافیای روستایی و شهری مورد تایید قرارگرفته شد. هم چنین، مقدار آلفای کرون باخ 0.9 به دست آمد. به منظور ارزیابی میزان اثرات گویه ها، از آزمون کای اسکویر و در نهایت، برای ارزیابی کلی ابعاد از آزمون T تک نمونه ای استفاده شده است. هم چنین، پردازش تصاویر ماهواره ای شهرستان محمود آباد از سال 1357 تا 1394، با استفاده از نرم افزار Envi و GIS صورت گرفته است. یافته ها: پردازش تصاویر ماهواره ای نشان داد که تغییرات کاربری اراضی جنگلی طی دوره های زمانی 1357، 1368، 1381 و 1394 به ترتیب 66، 22.3، 18 و 14.3 کیلومتر مربع بوده است (مساحت شهرستان برابر است با 262 کیلومتر مربع). نتایج حاصل از تحقیقات میدانی نشان داد که مهم ترین عوامل اقتصادی تغییر کاربری عبارت اند از: قیمت پایین محصولات کشاورزی، مخارج بالای زندگی و به صرفه نبودن درآمد کشاورزی، تورم بالا در جامعه و ارزش بیش تر خود زمین تا کشاورزی. هم چنین، در بعد اجتماعی عوامل مهم و موثر عبارت اند از: افزایش جمعیت ساکنان بومی روستا، عدم تمایل جوانان به فعالیت های کشاورزی، تغییر استانداردهای زندگی و تمایل به شهرنشینی. اصالت و ارزش: اطلاع از نسبت کاربری ها و نحوه تغییرات آن در گذر زمان یکی از مهم ترین موارد در برنامه ریزی ها هست. با اطلاع از نسبت تغییرات کاربری می توان تغییرات آتی را پیش بینی کرده و اقدامات لازم را انجام داد. در همین راستا، این تحقیق به تحلیل عوامل اقتصادی و اجتماعی تشدید کننده تغییرات کاربری اراضی در شهرستان محمودآباد در سال 1394 پرداخته است. در نهایت، پیشنهاد هایی به منظور جلوگیری یا حداقل کند کردن روند موجود ارایه شده است.

Keywords:

اراضی کشاورزی , تغییر کاربری , شهرستان محمودآباد , عوامل اقتصادی و اجتماعی , تصاویر ماهواره ای