محمدصابر خاقانی نژاد - استادیار بخش زبان های خارجی و زبان شناسی، دانشگاه شیراز،شیراز، ایران

تغییر و دگرگونی یکی از ویژگیهای اساسی زبانهاست. هر جامعه از نسلهای متفاوتی تشکیل شده است که هر کدام دیدگاهی متفاوت راجعبه زندگی دارند و بدیهی است که از ادبیات متفاوتی استفاده کنند. تفاوت میان گویش نسلهای متفاوت جامعه ایران چنان زیاد است که گویی آنها به زبان هایمتفاوت سخن می گویند. پژوهش حاضرکوشیده است تا میزان استفاده از اصطلاح و ضرب المثل در گروه های سنی مختلف جامعه را موردمطالعه قرار دهد. بههمینمنظور، بااستفادهاز روش انتخاب تصادفی، دو گروه 24 نفره از میانسالان و نوجوانان از هر دو جنسیت را بهعنوان جامع ه آماری برگ زیده است تاامکان بررسی عوامل جنسیت و سن (نسل) در میزان و نوع استفاده از ضربالمثل و اصطلاح در گفتار روزانه محقق شود. تمامی شرکتکنندگان بهصورت جداگانه مصاحبه شدند و جملههایشان بهدقت ثبت گردید. با شمارش ضربالمثلها و اصطلاحات در جملهه ای گروه های سنی م یان سال و نوجوان وهمچنین آزمودهشده های مرد و زن و باتوجهبه مفهوم تراکم اصطلاحی، یعنی نسبت تعداد ضربالمثلهایا اصطلاحات یک جمله به تعداد کل کلمات آن جمله است ، و ب ااستفاده از روش آماری استنباطی ناپارامتری این نتایج حاصل شد: 1. میانسالا ن نسبت به نوجوا ن ان از ضرب المثل ه ا و اصطلاح اتبیشتری استفاده می کنند، شاید به این دلیل که با فرهنگ و ادبیات مانوستراند و از ظرافتها و زیباییهای آن آگاهتر هستند. 2. نوجوانان نیز در مکالمات روزمره خود از ضربالمثل و اصطلاح استفاده میکنند؛ ولی ضربالمثلها و اصطلاحات آنان نوعا از جنس لغاتی هستند که یکشبه از طریق مطبوعاتیا رسانههای جمعی و مجازی به لغتنامه جامعه تزریق می شوند . 3. دیگر آنکه مردان در مجموع از ضربالمثلها و اصطلاحات بیشتری نسبت به زنان در گفتار روزانه خود بهره میگیرند.

گویش، ضرب المثل، اصطلاح، تراکم لغوی، تراکم اصطلاحی، گروه میانسال،گروه نوجوان