سیدعلیرضا موسوی - استادیار، گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، ایران.
مجید فرجی - کارشناسی ارشد، گروه مهندسی بهداشت محیط، معاونت بهداشتی، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، ایران.

زمینه و اهداف: فرایند تولید کود از پسماند توسط کرم ها مسیری است که دارای جنبه های مثبت زیست محیطی، بهداشتی و اقتصادی میباشد. لذا این مطالعه با هدف بررسی تاثیر نوع بستر در درصدهای مختلف بر کیفیت کود از زایدات جامد انجام شد. مواد و روشها: این مطالعه با انتخاب سه نوع بستر شامل ضایعات آشپزخانه، شاخ و برگ پوسیده درختان و فضوالت حیوانی در 20 تیمار طراحی گردید. در انتهای دوره زمانی مناسب پارامترهای K، Na، EC، pH، TC، P، TKN ،رطوبت، خاکستر، مواد آلی، نسبت N/C ، خصوصیات فیزیکی و ظاهری کمپوست آزمایش شدند.یافتهها: نتایج نشان داد در تمامی 20 تیمار کیفیت کود تولیدی در محدوده استاندارد میباشد. با توجه به باال بودن ترکیبات نیتروژنه در مواد اولیه تیمارهای R، Q، O، N، M وU ،نسبت نیتروژن در کود حاصل از آنها باالتر از بقیه تیمارها بود. بررسی تولید کرم در نمونهها نشان داد که تیمارهای U( 90 %شاخ و برگ و 10 %فضوالت حیوانی( و Q( 90 %شاخ و برگ و 10 %مواد غذایی( با 266 و253 عدد کرم بیشترین تعداد تولید کرم را در بین تیمارها داشتهاند. نتیجه گیری: نوع مواد اولیه بستر اهمیت ویژهای در کیفیت کود تولیدی دارد. هر گونه تغییر در این ترکیبات به دلیل تغییر در حضور یا عدم حضور ماکرو و میکرونوترینتها میتواند فرایند تولید کود با کیفیت و همچنین تولید کرم را تحت تاثیر قرار دهد. لذا بهینه سازی درصد ترکیبات بستر، از اهمیت ویژهای برخوردار است که در استفاده بهینه از سرمایهها و کاهش زمان تولید ورمی کمپوست موثر میباشد.

ورمی کمپوست، آیزینیا فوتیدا، ضایعات آشپزخانه، فضوالت حیوانی