زهرا گلستانی کلات - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد حشره شناسی گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
غلامحسین مروج - استادیار گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
مجید عزیزی ارانی - دانشیار گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

اثرات اسانس های اسطوخودوس ((Lavandula angustifolia Mill و آویشن شیرازی (Zataria multiflora Boiss) روی بازدارندگی تخمریزی و کاهش جمعیت حشرات کامل نسل F1 سوسک چهارنقطه ای حبوبات Callosobruchus maculatus مورد بررسی قرار گرفت. پرورش حشرات و انجام آزمایشات در شرایط دمایی Cº1±29، رطوبت نسبی 5±60 درصد و تاریکی انجام گرفت. اسانس ها به روش تقطیر با آب استخراج شدند. با افزایش غلظت اسانس ها، میزان تخم ریزی حشرات و جمعیت حشرات کامل نسل F1 کاهش یافت. نتایج تجزیه رگرسیون بین میزان تخم ریزی و غلظت اسانس ها نشان داد که رابطه منفی و معنی داری بین این دو متغیر وجود داشت. رابطه مشابهی بین جمعیت حشرات کامل نسل F1 و غلظت اسانس ها نیز بدست آمد. مقایسه شیب خطوط نشان داد که اسانس اسطوخودوس نسبت به اسانس آویشن شیرازی در کاهش میزان تخمریزی و جمعیت حشرات کامل نسل F1 سوسک چهارنقطه ای حبوبات موثرتر بوده است. براساس نتایج حاصل از آنالیز شیمیایی اسانس ها توسط دستگاه GC-MS، تیمول (55 درصد)، لینالول (37/8 درصد) و p-سیمن (7/2 درصد) ترکیبات اصلی اسانس آویشن شیرازی و لینالول (42/8درصد)، 1، 8-سینیول (23/4 درصد)، روزفوران اپوکساید (14 درصد)، منتون (6/8 درصد)، ایزومنتول (5/2 درصد) و ترانس-دی هیدروکاروون (4/3 درصد) ترکیبات اصلی اسانس اسطوخودوس بودند. با توجه به نتایج حاصل از این بررسی به نظر می رسد اسانس گیاهان مذکور به عنوان بازدارنده تخمریزی و کاهش دهنده جمعیت حشرات کامل نسل F1 سوسک چهارنقطه ای حبوبات مناسب باشند.

اسانس های گیاهی، اسطوخودوس، آویشن شیرازی، بازدارندگی تخمریزی، کاهش جمعیت کامل نسل F1