رضا قربانی - استاد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
سرور خرم دل - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
قربانعلی اسدی - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
روح اله آفریکان - دانشجوی کارشناسی ارشد علف های هرز گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

علف های هرز به عنوان اصلی ترین مشکل در تولید ارگانیک سبزیجات مطرح می باشند. بمنظور ارزیابی بانک بذر و شاخص های رشدی و وزن تر اسفناج (Spinacia oleracea L.) تحت تاثیر روش های غیرشیمیایی مدیریت علف های هرز، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 92-1391 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل آفتابدهی با صفحات نایلونی تیره و شفاف، بقایای سه گونه گیاهی آفتابگردان، جو و سیر، وجین دستی و شاهد بودند. نمونه برداری از بانک بذر در دو مرحله قبل از آماده سازی زمین و پس از برداشت انجام شد. در پایان فصل رشد، ارتفاع تاج پوشش گیاهی، شاخص سطح برگ، میزان تجمع ماده خشک و وزن تر اسفناج اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که روش های مدیریت غیرشیمیایی به طور معنی داری تعداد بذر علف های هرز را تحت تاثیر قرار داد (p≤0/01). کمترین و بیشترین دامنه تراکم نسبی بذر به ترتیب برای تاج خروس و سوروف برابر با 25/00-5/26 و 70/00-22/00 درصد مشاهده شد. تعداد بذر شناسایی شده در تیمارهای مدیریت غیرشیمیایی نسبت به شاهد کاهش یافت و بالاترین میزان (93 درصد) به تیمار آفتابدهی با صفحات تیره اختصاص داشت. اثر روش های مدیریت غیرشیمیایی بر خصوصیات رشدی و عملکرد اسفناج معنی دار (p≤0/01) بود. به طوری که بالاترین و پایین ترین وزن تر اسفناج به ترتیب برای تیمار آفتابدهی با صفحات تیره (1921/3 گرم بر متر مربع) و شاهد (413/1 گرم بر متر مربع) حاصل شد. مصرف بقایای سیر، جو و آفتابگردان افزایش عملکرد تر اسفناج را به ترتیب برابر با 41، 55 و 63 درصد در مقایسه با شاهد موجب شد؛ در حالی که میزان این افزایش برای تیمارهای آفتابدهی با صفحات شفاف و وجین دستی به ترتیب برابر با 75 و 78 درصد بود. آفتابدهی از طریق کنترل علف های هرز، به دلیل تعدیل درجه حرارت و محتوی رطوبتی خاک باعث افزایش خصوصیات رشدی و عملکرد اسفناج شده است. البته صفحات تیره در مقایسه با صفحات شفاف تاثیر بیشتری روی بانک بذر، خصوصیات رشدی و عملکرد اسفناج داشت. افزودن بقایای گیاهی بدلیل تاثیر مثبت بر خصوصیات خاک، افزایش خصوصیات رویشی اسفناج را موجب شده که در نهایت، باعث بهبود وزن تر اسفناج گردید. بدین ترتیب، آفتابدهی با صفحات نایلونی تیره و شفاف را می توان به عنوان راهکاری موثر برای کنترل علف های هرز و بهبود خصوصیات رشدی اسفناج مدنظر قرار داد.

آفتابدهی، بقایای گیاهی، صفحات تیره، وجین دستی